به گزارش خبرگزاری مهر، حسن بختیاری در جلسه رسمی شورای اسلامی شهرستان قم گفت: درست است که قم کلانشهر است و 95 درصد جمعیت استان را در خود جای داده ولی این مسئله نباید سایر شهرها و بخش های استان را تحت الشعاع قرار دهد چرا که مشکلات موجود در این بخش ها بی ارتباط با شهروندان قمی نخواهد بود.
وی اظهار داشت: باید نگاه ویژهای به بخشها و شهرهای کوچک استان شود و با توجه به ظرفیت مناسب گردشگری آنها و استقبال زیاد مردم در روزهای تعطیل از این بخشها باید شرایط مرتفع نمودن مسائل و مشکلات بخشهای استان و ایجاد امکانات لازم را برای پیشرفتشان را فراهم نمود که به اعتقادم پیشرفت بخشهای تابعه استان نقش بسزایی در پیشرفت استان دارد.
عضو شورای شهر قم افزود: شورای شهرستان نیز در دوره چهارم تمام توان و تلاش خود را به کار خواهد گرفت تا این هدف به وقوع بپیوندد.
سلام.....
بچه ها دقت کردین تازگیا بی حوصله شدید شدیدا عایا؟؟؟؟
وب هیچی ... کلاسم یخ شده... بابا مث ترمای اول پرانرژی باشین دیگه!!!
جهت استحضار عرض می کنم... از نویسندگان محترررم جهت همکاری و از دیگر همکلاسیان عزیز جهت نام نویسی در کادر بغل دعوت به عمل می آید ....!
خلاصه خوب نیس !!!
گفته باشم ....
آثار پولشویی <\/h2>
1- آلوده شدن و بیثباتی بازارهای مالی <\/h2>
2- بیاعتمادی مردم نسبت به نظام مالی <\/h2>
3- تغییرات جبری و ناخواسته در تقاضای پول<\/h2>
4- تغییر شدید در نرخ بهره وسود <\/h2>
5- خروج پیش بینی نشده سود از کشور <\/h2>
6- تضعیف بخش خصوصی<\/h2>
مهمترین حوزههای ایمن سازی اقتصاد ملی در برابر آسیب های ناشی از ورود پول های غیر قانونی به بخش رسمی و قانونی به شرح ذیل میباشد :<\/h2>
1- نظارت بر فعالیت شبکه بانکی و سایر مؤسسات مالی و اعتباری و غیر بانکی <\/h2>
2- کارآمدسازی نظام مالیاتی کشور<\/h2>
3- حساس کردن اقتصاد ملی نسبت به انجام هر گونه فعالیت که به مشروعیت ارزهای حاصل از فعالیت های غیر قانونی میانجامد . <\/h2>
برای اولین با کنوانسیون وین مقررات درآمدهای ناشی از جرم یا مبارزه با پولشویی را در سطح بین المللی تعیین کرد و سازمان ملل متحد ، اولین سازمان بین المللی بود که در خصوص مبارزه با پولشویی معاضدت فنی ارائه کرد . مهمترین اسناد حقوقی در زمینه پولشویی ، عهدنامه وین در سال 1227 ه.ش و کنفرانس پالارمو در سال 1379 و در ضمن عهدنامه های سازمان ملل ، جامعه اروپا ، سازمان های همکاری اقتصاد و توسعه ، سازمان کشورهای آمریکا و اقدام های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است . <\/h2>
پولشویی اعتبار و در نتیجه ثبات در بازارهای مالی را از بین میبرد ، به گونهای که نظام بانکی در نتیجه جرایم سازمان یافته اعتبار خود را از دست خواهد داد و تمام سیستم های مالی جهانی و نظام مالی منطقهای مورد نظر را دچار آسیب جدی مینماید . البته کشورهای کوچک در برابر پولشویی ضربه پذیر هستند . ضمناً تسلط اقتصادی به دست آمده از طریق نامشروع بر اقتصادهای کوچک رابر سازمان های مجرم امکان پذیر میسازد . پولشویی بیشتر با جرایم سازمان یافته ارتباط دارد و یک پیامد جدی جرایم سازمان یافته ، هر نوع فعالیت مجرمانه درآمدزا است ، به طوری که اصطلاح " تجارت جرم " را نیز مصطلح ساخته است . <\/h2>
آثار منفی پولشویی <\/h2>
1- افزایش پولشویی و جرم و جنایت سبب کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه GDP میشود . همچنین رشد فعالیت های زیرزمینی به علت رشد پولشویی ، به دلیل ثبت نشدن در GDP ، سیاست های اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد . <\/h2>
2- پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم میشود و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیت های مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیانهای اقتصادی کشور میشود . پولشویی بر توزیع درآمد در سطح جامعه نیز تأثیر میگذارد . در سطوح وسیع ، فعالیت های غیرقانونی نهفته ، درآمد را از پس انداز کنندگان بزرگ به سمت سرمایه گذاران و پس اندازکنندگان کوچک و یا از سرمایه گذاریهای شفاف به سمت سرمایه گذاری هایی پر ریسک و با کیفیتی پایین هدایت میکند و در نتیجه بر رشد اقتصادی تأثیر خواهد گذاشت.<\/h2>
3- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد ، بدین صورت که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت .<\/h2>
4- از دیگر اثرات منفی پولشویی ، فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور است . بدین صورت که پولهای خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل میشوند . <\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
طبقات ملیتها و جوامع مدنی بر روی یکدیگر خواهد بود . این روند بلا واسطه با اهداف و منابع آنها اجین گردیده و بدین لحاظ یک اسلوب ویژه رهبری شناخت آن لازم است . <\/h2>
میزان پول کثیف در گردش اقتصاد کشور که حدوداً مبلغ 11 میلیارد در سال میباشد مانع بزرگی بر سر راه جهانی شده اقتصاد میباشد . <\/h2>
در حال حاضر بین اقتصاد دادان تقریباً این اجماع وجود دارد که سطح موجود پیشرفت و غنای اقتصای در جهان پیشرفته با کیفیت نهادهای توسعه یافته در اقتصاد کلان برای اجرای سیاست های پولی و مالی کارآمد برخوردارند در حالی که در کشورهای فقیر جهان چنین ضوابطی یا وجود ندارد و یا در مرحله ابتدائی خود هستند . البتهمیتوان استدلال کرد که وجود نهادهای قانونی با کیفیت بالا به همان اندازه که معلول رشد اقتصادی هست علت آن نیز محسوب میشود . اگر رابطهی علیت محسوس شود هنوز با این استدلال هماهنگ است که نهادها تأثیر تعیین کنندهای بر درآمدها دارند . فرضیه هایی که در کارهای تجربی فراوان به اثبات رسیده است . بیگمان جامعهای که قواعد حقوقی در آن نهادینه نشده است و خروج از قانون عرف و نهاد رایج آن است در گام برداشتن به سوی جهانی سازی با مشکلات عدیدهای روبررو است که پولشویی از جمله بزرگتریم این مشکلات است . البته وجود نظام اقتصادی کارا و قوانین حقوقی جهت پیشگیری از وقوع این جرم میتواند در نهادینه ساختن این مهم و قانون گرایی افراد جامعه بسیار مؤثر واقع گردد . <\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
پیش از پرداختن به این موضوع، لازم به ذکر است که معضل بغرنج جرایم سازمانیافته چنان برای کشورها گران تمام میشود که برای مبارزه با آنها، از اتخاذ رهیافتهای پرخطر و پرهزینه نیز هیچ ابایی ندارند ؛ به نحوی که حتی ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی خود را هم به خدمت میگیرند و با وجود متحمل شدن تلفات و خسارات بسیار، باز هم به این راه ادامه میدهند. مصداق بارز این نوع مبارزات، کشورمان است که همواره در مرزهای شرقی با قاچاقچیان مسلح درگیریهای سختی دارد ؛ به گونهای که طبق آمار اعلام شده، طی ده سال گذشته حدود 1500 نفر از نیروهای نظامی و انتظامی در مبارزه با قاچاقچیان مسلح به شهادت رسیدهاند. با توجه به ویژگیهایی که برای این تشکلها برشمردیم ، حداقل به دو دلیل میتوان گفت که این رهیافت چندان نتیجهبخش نبوده است.
1ـ یکی از نقاط قوت و شاید مهمترین عامل محرک این تشکلها، برخورداری از قدرت بالاست که به آنها امکان میدهد از لحاظ تجهیزات و نیروی نظامی، وضعیت بسیار خوبی داشته باشند و از آنجا که قصد کنار کشیدن از این حرفة مجرمانه را ندارند، به خود این جرأت را میدهند که با نیروهای دولتی به مبارزة مسلحانه بپردازند و اگر متحمل خساراتی شوند، از آنجا که قدرت اقتصادیشان لطمه ندیده است، میتوانند مجدداً خود را سازماندهی کنند.
2ـ همانطور که ذکر شد، حفظ اسرار گروهی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و مهمتر اینکه کمتر اتفاق میافتد کسی در این گروهها بالاتر از مافوقش را بشناسد و به همین دلیل، حتی در صورت به دام افتادن لایههای اولیه در درگیریهای مسلحانه، امکان شناسایی عناصر اصلی و رهبران آنها بسیار مشکل است.
با توجه به نقاط ضعف این قبیل راهکارها و لزوم برخورد قاطع با تشکلهای مجرمانه سازمانیافته، حدود چهار دهه است که نظر سیاستگذاران به این مسأله معطوف شده که از آنجا که هدف اصلی این جرایم کسب منافع مادی و وارد کردن درآمدشان به چرخة اقتصاد ملی و فرا ملی است ، اگر بتوان مانع تحقق هدفشان شد، پیشگیری مؤثر و مبارزة قاطعی با فعالیتهای مجرمانهشان به عمل خواهد آمد . به این ترتیب بود که در سال 1970، ایالات متحده برای اولین بار با اصلاح قانون رازداری بانکها (The Bank Secrecy Act , 1970) کلیة مؤسسات مالی از جمله بانکها را موظف کرد از مشتریان خود بخواهند منشاء سپردههای بیش از دههزار دلارشان را با ارائة مدرک معتبری مشخص کنند (Ehrlich, 1998 : 837) ..
این اولین مبارزه رسمی با تشکلهای مجرمانة سازمانیافته از طریق دست گذاشتن بر منافع مالیشان بود. اما از آنجا که مجرمین سازمانیافته نمیتوانستند از فعالیت خود دست بکشند، تصمیم گرفتند به طرق مختلف با پنهان ساختن منشاء درآمدهای نامشروعشان به آنها جلوة مشروعی بدهند تا از این طریق تحت شمول آن قانون قرار نگیرند. به این فعالیتها که در مجموع یک فرایند را تشکیل میدهند، پولشویی یا تطهیر (Money Laundering) گفته میشود.
پول و بانکداری الکترونیک ابزارهای جدید پولشویی<\/h1>
از همان ابتدا که بشر احساس کرد برای مبادلة کالاهای خود به یک عامل سنجش بها نیازمند است، پول به مفهوم امروزی خود پا به عرصه گذاشت. این ابزار در طول زمان چهرههای گوناگونی به خود گرفته است، به نحوی که از نمک، چرم، طلا و نقره گرفته تا مسکوکات و اسکناسهای متنوع رایج امروزی، هر یک تا زمانی این وظیفه را به عهده داشتهاند. همانطور که ملاحظه میشود، هر یک از این اشیاء به دلیل محدودیتهایی که داشتند، با یک سری اشیای دیگر که گمان میرفت مطلوبیت بیشتری دارند جایگزین میشدند، اما باز هم به دلیل افزایش و گستردگی مبادلات مالی به ویژه در ابعاد کلان و احساس نیاز به جابهجایی حجم بیشتری از وجوه نقدی ، تلاشها جهت یافتن ابزارهای کمحجم اما مطمئنی که قابلیت مبادلة سریع نیز داشته باشند ، برای جایگزینی با وجوه رایج ادامه یافت و همانگونه که اکنون شاهد هستیم، پول الکترونیک و به تبع آن بانکداری الکترونیک در سراسر جهان به عنوان جایگزین مطمئنی برای اسکناسها و مسکوکات رایج شناخته شدهاند.
سوء استفاده از پول و بانکداری الکترونیک در پولشویی<\/h2>
همانطور که پیش از این بیان شد ، این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفتانگیز بوده که آن را ساحل نجات و بهشت خود نامیدهاند ؛ (Schopper, 2002: 8). البته با توجه به توضیحاتی که داده شد، حداقل باید این انتظار را داشت که آنها نیز به عنوان یک شهروند عادی از ظهور این پدیده خوشحال باشند. اما آنچه که در اینجا مدنظر است، بررسی ویژگیهایی است که موجب شده در سطح کلان چون پولشویی مورد سوء استفاده قرار گیرد.
بیش از پرداختن به بحث اصلی، در ابتدا لازم به ذکر است با توجه به توضیحاتی که درباره تشکلهای مجرمانة سازمانیافته و ماهیت پول و بانکداری الکترونیک داده شد ، محرز میگردد اگر دو حوزة جرایم سازمانیافته و پول و بانکداری الکترونیک را در ابعاد کلان آنها در نظر بگیریم ، یعنی جرایم سازمانیافته ملی و فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین و آفلاین، یک نگرش را میطلبد و اگر بعد دیگر این دو حوزه را مد نظر قرار دهیم، یعنی جرایم سازمانیافته فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین، که ویژگی بینالمللی بودن از عناصر اصلی آنها محسوب میشود، رویکرد دیگری را میطلبد. بدیهی است با توجه به توضیحاتی که راجع به پولشویی و نحوة ارتکاب آن داده شد، باید گزینة دوم مدنظر قرار گیرد و مباحث مربوط به آن تجزیه و تحلیل شود.
هرچند اتخاذ یک رویکرد جامع که میتواند در کنار اقدامات ضدپولشویی فیزیکی بسیار کارآمد جلوه کند، مستلزم امعان نظر به پول الکترونیک آفلاین و نحوة سیاستگذاری آن نیز خواهد بود. در ادامه سعی میشود با بررسی تلفیقی این دو حوزه که از همپوشانی فوقالعادهای هم برخوردارند، اصل موضوع که پیشگیری از پولشویی بوسیلة پول و بانکداری الکترونیک است تبیین گردد؛ (Financial Action Task Force On Money Laundering , 1996-1997: 8.).
یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالابردن ضریب اطمینان کارکردها به کار میروند ، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال میباشد. به طور خلاصه، کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیرقابل درک تبدیل میکند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد ، لازم است فرایند رمزگشایی (Decryption) اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسالکننده و دریافتکننده محتوا توانایی انجام آن را دارند.
با توجه به این توضیحات مشخص میشود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود ، دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافتکنندة آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد، میتواند با اجرای برنامة رمزگشای مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب، چنان سطحی از محرمانه ماندن (Confidentiality) و ناشناس ماندن (Anonymity) برای این مبادلات فراهم میشود که هر کس میتواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بیآنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد.
حال سؤالی که باقی میماند این است که آیا از این وضعیت بهتر هم ممکن بود برای پولشویان فراهم شود؟
بدیهی است آنها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سهگانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر جعل، تطمیع یا حتی تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکها شوند و بدون هیچ دردسری میتوانند در کمترین زمان ممکن به اهداف خود نائل شوند.
ممکن است در مقابل این گونه استدلال شود که حل این معضل آسان است و فقط کافیست از محرمانه ماندن مبادلات الکترونیک چشمپوشی شود یا اینکه کلید رمزگشای آنها در اختیار مقامات ذیصلاح مجری قانون قرار گیرد.
در پاسخ باید گفت حتی با قبول این فرض، هنوز اصل مطلب مبنی بر آسان بودن بررسی مبادلات الکترونیک قابل مناقشه است. همانطور که اشاره شد، هر لحظه بر میزان مبادلات مالی الکترونیکی در سراسر جهان افزوده میشود که بدیهی است صرفنظر از محدودیتهای قانونی، با محدودیتهای فنی نیز مواجه هستیم. ثانیاً، حفظ اسناد و مدارک مالی حتی پیش از ظهور مقررات ضد پولشویی و پول و بانکداری الکترونیک نیز مورد توجه بوده، به نحوی که ایالات متحده در سال 1982 قانون خاص حق حفظ حریم مبادلات مالی (The Right to Financial Privacy Act, 1982) را به تصویب رساند و مطابق آن مقرر کرد اسناد مربوط به وضعیت مالی افراد در صورتی قابل دسترسی است که با پیجویی مشروع مجریان قانون مرتبط باشد و در اینجا لازم است مشتری از این افشاء مطلع شود. از سوی دیگر، این کشور در سال 1986 قانون حفظ حریم ارتباطات الکترونیکی
(The Electronic Communication Privacy Act , 1986) را به تصویب رساند و به موجب آن شنود ارتباطات الکترونیک توسط مجریان قانون را تحت ضوابط بسیار سختی قرار داد .
به این ترتیب، همان طور که ملاحظه میشود، بهرهبرداری از فناوری رمزنگاری نه تنها از باب بالا بردن ضریب ایمنی مبادلات، که از لحاظ تضمین رعایت حقوق بشر نیز توجیهپذیر است و سیاستگذاران این حوزه با اشراف به سوء استفادههای احتمالی، باز هم صراحتاً به مجریان قانون ملی و بینالمللی اجازه ندادهاند چنین حقوق مسلمی را نقض کنند.
حال سؤالی که باقی میماند این است که چه باید کرد؟ آیا باید به پولشویان اجازه داد از این فناوری بسیار سودمند در راستای مقاصد شوم خود که همانا تقویت و آمادگی هرچه بیشتر برای ارتکاب جرایم سازمانیافته میباشد بهرهبرداری کنند یا اینکه در اینجا هم میشود با برنامهریزی صحیح و وضع قواعد و مقررات مناسب امکان سوء استفاده از آن به ویژه در این سطح کلان را گرفت؟
آنچه که در جواب میتوان گفت این است که بیتردید این مسأله همانند دیگر مسایل لاینحل تلقی نمیشود، اما مسلماً حل آن با چالشهای بسیاری همراه خواهد بود؛ به ویژه آنکه اگر جرایم سازمانیافته در عرصة فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آن لاین مدنظر قرار گیرند که بدیهی است این رویکرد راه حلهای بینالمللی هم میطلبد، آن هم راه حلهایی که باید برای ملاحظات بعضاً مهمی که در فوق اشاره شد، پاسخهای متحدالشکلی ارائه دهند. بیتردید تمامی کشورها در نحوة استفاده از فناوری رمزنگاری رویة متحدالشکلی ندارند. به عنوان مثال، در ایالات متحده استفاده از فناوری رمزنگاری پیشرفتة PGP منوط به ارائة کلید رمزگشای آن به پلیس FBI میباشد، در حالی که مجریان قانون اروپایی با محدودیتهای بیشتری مواجهند. همچنین، نگاه آنها به مسأله رعایت حریم خصوصی کاربران شبکهای یا به عبارت بهتر مشتریان بانکی شبکهای یکسان نیست و از همه مهمتر اینکه تمامی کشورها در برخورد با جرایم سازمانیافته به یک اندازه تلاش نمیکنند، تا چه رسد به اینکه تن به وضع یک سری مقررات دهند که تجارت الکترونیک سودآور آنها را با تهدید مواجه میسازد. بنابراین، همان طور که ملاحظه میشود، حل تمامی این معضلات به یک اجماع بینالمللی نیازمند است.
در پایان باید گفت، با وجود تمام نارساییهایی که در باب مبارزه با پولشویی الکترونیکی برشمردیم، از آنجا که از لحاظ ماهیت همانند دیگر سوء استفادههایی است که از فضای تبادل اطلاعات به عمل میآید، میتوان راهکارهایی را که حداقل در راستای پیشگیری وضعی از این جرایم اعمال میشود را در اینجا نیز به کار برد؛ (جلالی فراهانی، 1383: 109). به هر حال، شبکههای اطلاعرسانی رایانهای به عنوان واسط ما با فضای تبادل اطلاعات در این فرایند نقش بسیار مهمی به عهده دارند. به عنوان مثال، چنانچه ارائهدهنده خدمات مرکز دادهای (Data Center) به بانکداری الکترونیک بپردازد، باید آن را موظف کرد علاوه بر مقررات کلی، مقررات خاص مربوط به بانکداری الکترونیک را که مسلماً با نظر مقامات ذیصلاح سیاسی، اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات مقرر شده و شاید در قالب یک قانون خاص هم به تصویب رسیده باشد، به اجرا گذارد.
چنانچه به مسائلی که در فوق بیان شد جامة عمل پوشانیده شود، میتوان ادعا کرد که مبارزه با پولشویی الکترونیکی، حتی از پولشویی سنتی هم آسانتر خواهد بود. چرا که در اینجا لازم نیست پرسنل ارگانهای مختلف از چندین کشور به خدمت گرفته شوند تا در مراحل سهگانة پولشویی سنتی اختلال ایجاد کنند، بلکه با یک هماهنگی بینالمللی و تدوین یک سری برنامههای رایانهای که بر مبنای سیاستگذاریهای اصولی طرحریزی شدهاند، به خوبی میتوان از عهدة پیشگیری از پولشویی الکترونیکی برآمد.
پولشویی در فضای الکترونیکی
انتقال الکترونیکی که به انتقال بی سیم شهرت دارد به بزهکاران سازمان یافته این امکان را میدهد که با بهرهگیری از بانکداری الکترونیکی ، پول های کثیف و عواید مجرمانه را درست همانند پول های ناشی از فعالیت های تجاری مشروع و قانونی ، بیهیچ خطری به حساب های مختلف منتقل کنند . در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات ، محدوده آزاد مالی و تجاری را به صورت مجازی ایجاد کرده است که میتواند فارغ از الزامات قانون گذاری و حسابرسی های مالی به فعالیت خود ادامه دهد .
پولشویی و فرار مالیاتی مهمترین اعمال مجرمانیهای هستند که امروزه در غالب نظام های حقوقی مورد توجه قرار گرفتهاند . این جرایم که توسط سازمان های تبهکار و بازرگانان وجهه قانونی به خود میگیرد ، با هدف کسب سودهای بیشتر در بازارهای رقابتی اتفاق میافتد . این دست فعالیت ها میتواند پارهای بحران های مالی در نظام اقتصادی کشور ایجاد نماید از جمله بحران ناشی چند میلیون دلار عواید ناشی از جرایم سازمان یافته در ژاپن که به بازار مالی این کشور وارد شد و بحران مالی آسیا در سال 1997 را ایجاد نمود .
کشورهایی که از فناوری پیشرفته اطلاعات بهرهمنداند در عوض ظرفیت اندکی برای مبارزه با جرایم مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند ، به بهشتی برای ارتکاب جرایم سازمان یافته از جمله پولشویی تبدیل میشوند . امروزه مقتدرترین نظام مبارزه با پولشویی به آمریکه اختصاص دارد اما با وجود تلاشهای بسیار در جهت مبارزه با این پدیده همچنان این کشور بالاترین رقم پولشویی در جهان را به خود اختصاص داده است .
فضای اینترنتی و شبکه های مجازی با ایجاد محیطی مطمئن برای مجرمان ، ارتکاب پارهای از جرایم را در محیطی مجازی تسهیل میکند و حاشیه امن مناسبی را در اختیار پولشویان قرار داده است .
روش های پولشویی الکترونیکی
در روش اول فرد پولشو با استفاده از فناوری « امضای دیجیتال » و از طریق اینترنت به طور مستقیم با مؤسسه مالی مربوط ارتباط برقرار کرده و بدون حضور فیزیکی در مؤسسه مذکور ، حساب باز میکند و با ارائه هویت ساختگی و بدون آنکه توجه کسی را به خود جلب کند ، مراحل پولشویی را انجام میدهد .
در روش دوم که عمومیت بیشتری دارد ، از ایجاد رابطه مستقیم اجتناب میشود . حوزههای تجاری که عمدتاً تحت تأثیر پولشویی الکترونیک قرار دارند عبارتند از :
بانک های تجاری ، مؤسسات اعتباری ، ادارههای پست ، تجارتهای بین المللی ، کارگزاران سهام ، شرکت های سرمایه گذاری و شرکت های بیمه .
مقایسه پول
2- بیاعتمادی مردم نسبت به نظام مالی <\/h2>
3- تغییرات جبری و ناخواسته در تقاضای پول<\/h2>
4- تغییر شدید در نرخ بهره وسود <\/h2>
5- خروج پیش بینی نشده سود از کشور <\/h2>
6- تضعیف بخش خصوصی<\/h2>
مهمترین حوزههای ایمن سازی اقتصاد ملی در برابر آسیب های ناشی از ورود پول های غیر قانونی به بخش رسمی و قانونی به شرح ذیل میباشد :<\/h2>
1- نظارت بر فعالیت شبکه بانکی و سایر مؤسسات مالی و اعتباری و غیر بانکی <\/h2>
2- کارآمدسازی نظام مالیاتی کشور<\/h2>
3- حساس کردن اقتصاد ملی نسبت به انجام هر گونه فعالیت که به مشروعیت ارزهای حاصل از فعالیت های غیر قانونی میانجامد . <\/h2>
برای اولین با کنوانسیون وین مقررات درآمدهای ناشی از جرم یا مبارزه با پولشویی را در سطح بین المللی تعیین کرد و سازمان ملل متحد ، اولین سازمان بین المللی بود که در خصوص مبارزه با پولشویی معاضدت فنی ارائه کرد . مهمترین اسناد حقوقی در زمینه پولشویی ، عهدنامه وین در سال 1227 ه.ش و کنفرانس پالارمو در سال 1379 و در ضمن عهدنامه های سازمان ملل ، جامعه اروپا ، سازمان های همکاری اقتصاد و توسعه ، سازمان کشورهای آمریکا و اقدام های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است . <\/h2>
پولشویی اعتبار و در نتیجه ثبات در بازارهای مالی را از بین میبرد ، به گونهای که نظام بانکی در نتیجه جرایم سازمان یافته اعتبار خود را از دست خواهد داد و تمام سیستم های مالی جهانی و نظام مالی منطقهای مورد نظر را دچار آسیب جدی مینماید . البته کشورهای کوچک در برابر پولشویی ضربه پذیر هستند . ضمناً تسلط اقتصادی به دست آمده از طریق نامشروع بر اقتصادهای کوچک رابر سازمان های مجرم امکان پذیر میسازد . پولشویی بیشتر با جرایم سازمان یافته ارتباط دارد و یک پیامد جدی جرایم سازمان یافته ، هر نوع فعالیت مجرمانه درآمدزا است ، به طوری که اصطلاح " تجارت جرم " را نیز مصطلح ساخته است . <\/h2>
آثار منفی پولشویی <\/h2>
1- افزایش پولشویی و جرم و جنایت سبب کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه GDP میشود . همچنین رشد فعالیت های زیرزمینی به علت رشد پولشویی ، به دلیل ثبت نشدن در GDP ، سیاست های اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد . <\/h2>
2- پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم میشود و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیت های مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیانهای اقتصادی کشور میشود . پولشویی بر توزیع درآمد در سطح جامعه نیز تأثیر میگذارد . در سطوح وسیع ، فعالیت های غیرقانونی نهفته ، درآمد را از پس انداز کنندگان بزرگ به سمت سرمایه گذاران و پس اندازکنندگان کوچک و یا از سرمایه گذاریهای شفاف به سمت سرمایه گذاری هایی پر ریسک و با کیفیتی پایین هدایت میکند و در نتیجه بر رشد اقتصادی تأثیر خواهد گذاشت.<\/h2>
3- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد ، بدین صورت که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت .<\/h2>
4- از دیگر اثرات منفی پولشویی ، فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور است . بدین صورت که پولهای خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل میشوند . <\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
طبقات ملیتها و جوامع مدنی بر روی یکدیگر خواهد بود . این روند بلا واسطه با اهداف و منابع آنها اجین گردیده و بدین لحاظ یک اسلوب ویژه رهبری شناخت آن لازم است . <\/h2>
میزان پول کثیف در گردش اقتصاد کشور که حدوداً مبلغ 11 میلیارد در سال میباشد مانع بزرگی بر سر راه جهانی شده اقتصاد میباشد . <\/h2>
در حال حاضر بین اقتصاد دادان تقریباً این اجماع وجود دارد که سطح موجود پیشرفت و غنای اقتصای در جهان پیشرفته با کیفیت نهادهای توسعه یافته در اقتصاد کلان برای اجرای سیاست های پولی و مالی کارآمد برخوردارند در حالی که در کشورهای فقیر جهان چنین ضوابطی یا وجود ندارد و یا در مرحله ابتدائی خود هستند . البتهمیتوان استدلال کرد که وجود نهادهای قانونی با کیفیت بالا به همان اندازه که معلول رشد اقتصادی هست علت آن نیز محسوب میشود . اگر رابطهی علیت محسوس شود هنوز با این استدلال هماهنگ است که نهادها تأثیر تعیین کنندهای بر درآمدها دارند . فرضیه هایی که در کارهای تجربی فراوان به اثبات رسیده است . بیگمان جامعهای که قواعد حقوقی در آن نهادینه نشده است و خروج از قانون عرف و نهاد رایج آن است در گام برداشتن به سوی جهانی سازی با مشکلات عدیدهای روبررو است که پولشویی از جمله بزرگتریم این مشکلات است . البته وجود نظام اقتصادی کارا و قوانین حقوقی جهت پیشگیری از وقوع این جرم میتواند در نهادینه ساختن این مهم و قانون گرایی افراد جامعه بسیار مؤثر واقع گردد . <\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
پیش از پرداختن به این موضوع، لازم به ذکر است که معضل بغرنج جرایم سازمانیافته چنان برای کشورها گران تمام میشود که برای مبارزه با آنها، از اتخاذ رهیافتهای پرخطر و پرهزینه نیز هیچ ابایی ندارند ؛ به نحوی که حتی ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی خود را هم به خدمت میگیرند و با وجود متحمل شدن تلفات و خسارات بسیار، باز هم به این راه ادامه میدهند. مصداق بارز این نوع مبارزات، کشورمان است که همواره در مرزهای شرقی با قاچاقچیان مسلح درگیریهای سختی دارد ؛ به گونهای که طبق آمار اعلام شده، طی ده سال گذشته حدود 1500 نفر از نیروهای نظامی و انتظامی در مبارزه با قاچاقچیان مسلح به شهادت رسیدهاند. با توجه به ویژگیهایی که برای این تشکلها برشمردیم ، حداقل به دو دلیل میتوان گفت که این رهیافت چندان نتیجهبخش نبوده است.
1ـ یکی از نقاط قوت و شاید مهمترین عامل محرک این تشکلها، برخورداری از قدرت بالاست که به آنها امکان میدهد از لحاظ تجهیزات و نیروی نظامی، وضعیت بسیار خوبی داشته باشند و از آنجا که قصد کنار کشیدن از این حرفة مجرمانه را ندارند، به خود این جرأت را میدهند که با نیروهای دولتی به مبارزة مسلحانه بپردازند و اگر متحمل خساراتی شوند، از آنجا که قدرت اقتصادیشان لطمه ندیده است، میتوانند مجدداً خود را سازماندهی کنند.
2ـ همانطور که ذکر شد، حفظ اسرار گروهی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و مهمتر اینکه کمتر اتفاق میافتد کسی در این گروهها بالاتر از مافوقش را بشناسد و به همین دلیل، حتی در صورت به دام افتادن لایههای اولیه در درگیریهای مسلحانه، امکان شناسایی عناصر اصلی و رهبران آنها بسیار مشکل است.
با توجه به نقاط ضعف این قبیل راهکارها و لزوم برخورد قاطع با تشکلهای مجرمانه سازمانیافته، حدود چهار دهه است که نظر سیاستگذاران به این مسأله معطوف شده که از آنجا که هدف اصلی این جرایم کسب منافع مادی و وارد کردن درآمدشان به چرخة اقتصاد ملی و فرا ملی است ، اگر بتوان مانع تحقق هدفشان شد، پیشگیری مؤثر و مبارزة قاطعی با فعالیتهای مجرمانهشان به عمل خواهد آمد . به این ترتیب بود که در سال 1970، ایالات متحده برای اولین بار با اصلاح قانون رازداری بانکها (The Bank Secrecy Act , 1970) کلیة مؤسسات مالی از جمله بانکها را موظف کرد از مشتریان خود بخواهند منشاء سپردههای بیش از دههزار دلارشان را با ارائة مدرک معتبری مشخص کنند (Ehrlich, 1998 : 837) ..
این اولین مبارزه رسمی با تشکلهای مجرمانة سازمانیافته از طریق دست گذاشتن بر منافع مالیشان بود. اما از آنجا که مجرمین سازمانیافته نمیتوانستند از فعالیت خود دست بکشند، تصمیم گرفتند به طرق مختلف با پنهان ساختن منشاء درآمدهای نامشروعشان به آنها جلوة مشروعی بدهند تا از این طریق تحت شمول آن قانون قرار نگیرند. به این فعالیتها که در مجموع یک فرایند را تشکیل میدهند، پولشویی یا تطهیر (Money Laundering) گفته میشود.
پول و بانکداری الکترونیک ابزارهای جدید پولشویی<\/h1>
از همان ابتدا که بشر احساس کرد برای مبادلة کالاهای خود به یک عامل سنجش بها نیازمند است، پول به مفهوم امروزی خود پا به عرصه گذاشت. این ابزار در طول زمان چهرههای گوناگونی به خود گرفته است، به نحوی که از نمک، چرم، طلا و نقره گرفته تا مسکوکات و اسکناسهای متنوع رایج امروزی، هر یک تا زمانی این وظیفه را به عهده داشتهاند. همانطور که ملاحظه میشود، هر یک از این اشیاء به دلیل محدودیتهایی که داشتند، با یک سری اشیای دیگر که گمان میرفت مطلوبیت بیشتری دارند جایگزین میشدند، اما باز هم به دلیل افزایش و گستردگی مبادلات مالی به ویژه در ابعاد کلان و احساس نیاز به جابهجایی حجم بیشتری از وجوه نقدی ، تلاشها جهت یافتن ابزارهای کمحجم اما مطمئنی که قابلیت مبادلة سریع نیز داشته باشند ، برای جایگزینی با وجوه رایج ادامه یافت و همانگونه که اکنون شاهد هستیم، پول الکترونیک و به تبع آن بانکداری الکترونیک در سراسر جهان به عنوان جایگزین مطمئنی برای اسکناسها و مسکوکات رایج شناخته شدهاند.
سوء استفاده از پول و بانکداری الکترونیک در پولشویی<\/h2>
همانطور که پیش از این بیان شد ، این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفتانگیز بوده که آن را ساحل نجات و بهشت خود نامیدهاند ؛ (Schopper, 2002: 8). البته با توجه به توضیحاتی که داده شد، حداقل باید این انتظار را داشت که آنها نیز به عنوان یک شهروند عادی از ظهور این پدیده خوشحال باشند. اما آنچه که در اینجا مدنظر است، بررسی ویژگیهایی است که موجب شده در سطح کلان چون پولشویی مورد سوء استفاده قرار گیرد.
بیش از پرداختن به بحث اصلی، در ابتدا لازم به ذکر است با توجه به توضیحاتی که درباره تشکلهای مجرمانة سازمانیافته و ماهیت پول و بانکداری الکترونیک داده شد ، محرز میگردد اگر دو حوزة جرایم سازمانیافته و پول و بانکداری الکترونیک را در ابعاد کلان آنها در نظر بگیریم ، یعنی جرایم سازمانیافته ملی و فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین و آفلاین، یک نگرش را میطلبد و اگر بعد دیگر این دو حوزه را مد نظر قرار دهیم، یعنی جرایم سازمانیافته فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین، که ویژگی بینالمللی بودن از عناصر اصلی آنها محسوب میشود، رویکرد دیگری را میطلبد. بدیهی است با توجه به توضیحاتی که راجع به پولشویی و نحوة ارتکاب آن داده شد، باید گزینة دوم مدنظر قرار گیرد و مباحث مربوط به آن تجزیه و تحلیل شود.
هرچند اتخاذ یک رویکرد جامع که میتواند در کنار اقدامات ضدپولشویی فیزیکی بسیار کارآمد جلوه کند، مستلزم امعان نظر به پول الکترونیک آفلاین و نحوة سیاستگذاری آن نیز خواهد بود. در ادامه سعی میشود با بررسی تلفیقی این دو حوزه که از همپوشانی فوقالعادهای هم برخوردارند، اصل موضوع که پیشگیری از پولشویی بوسیلة پول و بانکداری الکترونیک است تبیین گردد؛ (Financial Action Task Force On Money Laundering , 1996-1997: 8.).
یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالابردن ضریب اطمینان کارکردها به کار میروند ، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال میباشد. به طور خلاصه، کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیرقابل درک تبدیل میکند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد ، لازم است فرایند رمزگشایی (Decryption) اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسالکننده و دریافتکننده محتوا توانایی انجام آن را دارند.
با توجه به این توضیحات مشخص میشود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود ، دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافتکنندة آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد، میتواند با اجرای برنامة رمزگشای مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب، چنان سطحی از محرمانه ماندن (Confidentiality) و ناشناس ماندن (Anonymity) برای این مبادلات فراهم میشود که هر کس میتواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بیآنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد.
حال سؤالی که باقی میماند این است که آیا از این وضعیت بهتر هم ممکن بود برای پولشویان فراهم شود؟
بدیهی است آنها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سهگانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر جعل، تطمیع یا حتی تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکها شوند و بدون هیچ دردسری میتوانند در کمترین زمان ممکن به اهداف خود نائل شوند.
ممکن است در مقابل این گونه استدلال شود که حل این معضل آسان است و فقط کافیست از محرمانه ماندن مبادلات الکترونیک چشمپوشی شود یا اینکه کلید رمزگشای آنها در اختیار مقامات ذیصلاح مجری قانون قرار گیرد.
در پاسخ باید گفت حتی با قبول این فرض، هنوز اصل مطلب مبنی بر آسان بودن بررسی مبادلات الکترونیک قابل مناقشه است. همانطور که اشاره شد، هر لحظه بر میزان مبادلات مالی الکترونیکی در سراسر جهان افزوده میشود که بدیهی است صرفنظر از محدودیتهای قانونی، با محدودیتهای فنی نیز مواجه هستیم. ثانیاً، حفظ اسناد و مدارک مالی حتی پیش از ظهور مقررات ضد پولشویی و پول و بانکداری الکترونیک نیز مورد توجه بوده، به نحوی که ایالات متحده در سال 1982 قانون خاص حق حفظ حریم مبادلات مالی (The Right to Financial Privacy Act, 1982) را به تصویب رساند و مطابق آن مقرر کرد اسناد مربوط به وضعیت مالی افراد در صورتی قابل دسترسی است که با پیجویی مشروع مجریان قانون مرتبط باشد و در اینجا لازم است مشتری از این افشاء مطلع شود. از سوی دیگر، این کشور در سال 1986 قانون حفظ حریم ارتباطات الکترونیکی
(The Electronic Communication Privacy Act , 1986) را به تصویب رساند و به موجب آن شنود ارتباطات الکترونیک توسط مجریان قانون را تحت ضوابط بسیار سختی قرار داد .
به این ترتیب، همان طور که ملاحظه میشود، بهرهبرداری از فناوری رمزنگاری نه تنها از باب بالا بردن ضریب ایمنی مبادلات، که از لحاظ تضمین رعایت حقوق بشر نیز توجیهپذیر است و سیاستگذاران این حوزه با اشراف به سوء استفادههای احتمالی، باز هم صراحتاً به مجریان قانون ملی و بینالمللی اجازه ندادهاند چنین حقوق مسلمی را نقض کنند.
حال سؤالی که باقی میماند این است که چه باید کرد؟ آیا باید به پولشویان اجازه داد از این فناوری بسیار سودمند در راستای مقاصد شوم خود که همانا تقویت و آمادگی هرچه بیشتر برای ارتکاب جرایم سازمانیافته میباشد بهرهبرداری کنند یا اینکه در اینجا هم میشود با برنامهریزی صحیح و وضع قواعد و مقررات مناسب امکان سوء استفاده از آن به ویژه در این سطح کلان را گرفت؟
آنچه که در جواب میتوان گفت این است که بیتردید این مسأله همانند دیگر مسایل لاینحل تلقی نمیشود، اما مسلماً حل آن با چالشهای بسیاری همراه خواهد بود؛ به ویژه آنکه اگر جرایم سازمانیافته در عرصة فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آن لاین مدنظر قرار گیرند که بدیهی است این رویکرد راه حلهای بینالمللی هم میطلبد، آن هم راه حلهایی که باید برای ملاحظات بعضاً مهمی که در فوق اشاره شد، پاسخهای متحدالشکلی ارائه دهند. بیتردید تمامی کشورها در نحوة استفاده از فناوری رمزنگاری رویة متحدالشکلی ندارند. به عنوان مثال، در ایالات متحده استفاده از فناوری رمزنگاری پیشرفتة PGP منوط به ارائة کلید رمزگشای آن به پلیس FBI میباشد، در حالی که مجریان قانون اروپایی با محدودیتهای بیشتری مواجهند. همچنین، نگاه آنها به مسأله رعایت حریم خصوصی کاربران شبکهای یا به عبارت بهتر مشتریان بانکی شبکهای یکسان نیست و از همه مهمتر اینکه تمامی کشورها در برخورد با جرایم سازمانیافته به یک اندازه تلاش نمیکنند، تا چه رسد به اینکه تن به وضع یک سری مقررات دهند که تجارت الکترونیک سودآور آنها را با تهدید مواجه میسازد. بنابراین، همان طور که ملاحظه میشود، حل تمامی این معضلات به یک اجماع بینالمللی نیازمند است.
در پایان باید گفت، با وجود تمام نارساییهایی که در باب مبارزه با پولشویی الکترونیکی برشمردیم، از آنجا که از لحاظ ماهیت همانند دیگر سوء استفادههایی است که از فضای تبادل اطلاعات به عمل میآید، میتوان راهکارهایی را که حداقل در راستای پیشگیری وضعی از این جرایم اعمال میشود را در اینجا نیز به کار برد؛ (جلالی فراهانی، 1383: 109). به هر حال، شبکههای اطلاعرسانی رایانهای به عنوان واسط ما با فضای تبادل اطلاعات در این فرایند نقش بسیار مهمی به عهده دارند. به عنوان مثال، چنانچه ارائهدهنده خدمات مرکز دادهای (Data Center) به بانکداری الکترونیک بپردازد، باید آن را موظف کرد علاوه بر مقررات کلی، مقررات خاص مربوط به بانکداری الکترونیک را که مسلماً با نظر مقامات ذیصلاح سیاسی، اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات مقرر شده و شاید در قالب یک قانون خاص هم به تصویب رسیده باشد، به اجرا گذارد.
چنانچه به مسائلی که در فوق بیان شد جامة عمل پوشانیده شود، میتوان ادعا کرد که مبارزه با پولشویی الکترونیکی، حتی از پولشویی سنتی هم آسانتر خواهد بود. چرا که در اینجا لازم نیست پرسنل ارگانهای مختلف از چندین کشور به خدمت گرفته شوند تا در مراحل سهگانة پولشویی سنتی اختلال ایجاد کنند، بلکه با یک هماهنگی بینالمللی و تدوین یک سری برنامههای رایانهای که بر مبنای سیاستگذاریهای اصولی طرحریزی شدهاند، به خوبی میتوان از عهدة پیشگیری از پولشویی الکترونیکی برآمد.
پولشویی در فضای الکترونیکی
انتقال الکترونیکی که به انتقال بی سیم شهرت دارد به بزهکاران سازمان یافته این امکان را میدهد که با بهرهگیری از بانکداری الکترونیکی ، پول های کثیف و عواید مجرمانه را درست همانند پول های ناشی از فعالیت های تجاری مشروع و قانونی ، بیهیچ خطری به حساب های مختلف منتقل کنند . در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات ، محدوده آزاد مالی و تجاری را به صورت مجازی ایجاد کرده است که میتواند فارغ از الزامات قانون گذاری و حسابرسی های مالی به فعالیت خود ادامه دهد .
پولشویی و فرار مالیاتی مهمترین اعمال مجرمانیهای هستند که امروزه در غالب نظام های حقوقی مورد توجه قرار گرفتهاند . این جرایم که توسط سازمان های تبهکار و بازرگانان وجهه قانونی به خود میگیرد ، با هدف کسب سودهای بیشتر در بازارهای رقابتی اتفاق میافتد . این دست فعالیت ها میتواند پارهای بحران های مالی در نظام اقتصادی کشور ایجاد نماید از جمله بحران ناشی چند میلیون دلار عواید ناشی از جرایم سازمان یافته در ژاپن که به بازار مالی این کشور وارد شد و بحران مالی آسیا در سال 1997 را ایجاد نمود .
کشورهایی که از فناوری پیشرفته اطلاعات بهرهمنداند در عوض ظرفیت اندکی برای مبارزه با جرایم مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند ، به بهشتی برای ارتکاب جرایم سازمان یافته از جمله پولشویی تبدیل میشوند . امروزه مقتدرترین نظام مبارزه با پولشویی به آمریکه اختصاص دارد اما با وجود تلاشهای بسیار در جهت مبارزه با این پدیده همچنان این کشور بالاترین رقم پولشویی در جهان را به خود اختصاص داده است .
فضای اینترنتی و شبکه های مجازی با ایجاد محیطی مطمئن برای مجرمان ، ارتکاب پارهای از جرایم را در محیطی مجازی تسهیل میکند و حاشیه امن مناسبی را در اختیار پولشویان قرار داده است .
روش های پولشویی الکترونیکی
در روش اول فرد پولشو با استفاده از فناوری « امضای دیجیتال » و از طریق اینترنت به طور مستقیم با مؤسسه مالی مربوط ارتباط برقرار کرده و بدون حضور فیزیکی در مؤسسه مذکور ، حساب باز میکند و با ارائه هویت ساختگی و بدون آنکه توجه کسی را به خود جلب کند ، مراحل پولشویی را انجام میدهد .
در روش دوم که عمومیت بیشتری دارد ، از ایجاد رابطه مستقیم اجتناب میشود . حوزههای تجاری که عمدتاً تحت تأثیر پولشویی الکترونیک قرار دارند عبارتند از :
بانک های تجاری ، مؤسسات اعتباری ، ادارههای پست ، تجارتهای بین المللی ، کارگزاران سهام ، شرکت های سرمایه گذاری و شرکت های بیمه .
مقایسه پول
4- تغییر شدید در نرخ بهره وسود <\/h2>
5- خروج پیش بینی نشده سود از کشور <\/h2>
6- تضعیف بخش خصوصی<\/h2>
مهمترین حوزههای ایمن سازی اقتصاد ملی در برابر آسیب های ناشی از ورود پول های غیر قانونی به بخش رسمی و قانونی به شرح ذیل میباشد :<\/h2>
1- نظارت بر فعالیت شبکه بانکی و سایر مؤسسات مالی و اعتباری و غیر بانکی <\/h2>
2- کارآمدسازی نظام مالیاتی کشور<\/h2>
3- حساس کردن اقتصاد ملی نسبت به انجام هر گونه فعالیت که به مشروعیت ارزهای حاصل از فعالیت های غیر قانونی میانجامد . <\/h2>
برای اولین با کنوانسیون وین مقررات درآمدهای ناشی از جرم یا مبارزه با پولشویی را در سطح بین المللی تعیین کرد و سازمان ملل متحد ، اولین سازمان بین المللی بود که در خصوص مبارزه با پولشویی معاضدت فنی ارائه کرد . مهمترین اسناد حقوقی در زمینه پولشویی ، عهدنامه وین در سال 1227 ه.ش و کنفرانس پالارمو در سال 1379 و در ضمن عهدنامه های سازمان ملل ، جامعه اروپا ، سازمان های همکاری اقتصاد و توسعه ، سازمان کشورهای آمریکا و اقدام های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است . <\/h2>
پولشویی اعتبار و در نتیجه ثبات در بازارهای مالی را از بین میبرد ، به گونهای که نظام بانکی در نتیجه جرایم سازمان یافته اعتبار خود را از دست خواهد داد و تمام سیستم های مالی جهانی و نظام مالی منطقهای مورد نظر را دچار آسیب جدی مینماید . البته کشورهای کوچک در برابر پولشویی ضربه پذیر هستند . ضمناً تسلط اقتصادی به دست آمده از طریق نامشروع بر اقتصادهای کوچک رابر سازمان های مجرم امکان پذیر میسازد . پولشویی بیشتر با جرایم سازمان یافته ارتباط دارد و یک پیامد جدی جرایم سازمان یافته ، هر نوع فعالیت مجرمانه درآمدزا است ، به طوری که اصطلاح " تجارت جرم " را نیز مصطلح ساخته است . <\/h2>
آثار منفی پولشویی <\/h2>
1- افزایش پولشویی و جرم و جنایت سبب کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه GDP میشود . همچنین رشد فعالیت های زیرزمینی به علت رشد پولشویی ، به دلیل ثبت نشدن در GDP ، سیاست های اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد . <\/h2>
2- پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم میشود و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیت های مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیانهای اقتصادی کشور میشود . پولشویی بر توزیع درآمد در سطح جامعه نیز تأثیر میگذارد . در سطوح وسیع ، فعالیت های غیرقانونی نهفته ، درآمد را از پس انداز کنندگان بزرگ به سمت سرمایه گذاران و پس اندازکنندگان کوچک و یا از سرمایه گذاریهای شفاف به سمت سرمایه گذاری هایی پر ریسک و با کیفیتی پایین هدایت میکند و در نتیجه بر رشد اقتصادی تأثیر خواهد گذاشت.<\/h2>
3- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد ، بدین صورت که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت .<\/h2>
4- از دیگر اثرات منفی پولشویی ، فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور است . بدین صورت که پولهای خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل میشوند . <\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
طبقات ملیتها و جوامع مدنی بر روی یکدیگر خواهد بود . این روند بلا واسطه با اهداف و منابع آنها اجین گردیده و بدین لحاظ یک اسلوب ویژه رهبری شناخت آن لازم است . <\/h2>
میزان پول کثیف در گردش اقتصاد کشور که حدوداً مبلغ 11 میلیارد در سال میباشد مانع بزرگی بر سر راه جهانی شده اقتصاد میباشد . <\/h2>
در حال حاضر بین اقتصاد دادان تقریباً این اجماع وجود دارد که سطح موجود پیشرفت و غنای اقتصای در جهان پیشرفته با کیفیت نهادهای توسعه یافته در اقتصاد کلان برای اجرای سیاست های پولی و مالی کارآمد برخوردارند در حالی که در کشورهای فقیر جهان چنین ضوابطی یا وجود ندارد و یا در مرحله ابتدائی خود هستند . البتهمیتوان استدلال کرد که وجود نهادهای قانونی با کیفیت بالا به همان اندازه که معلول رشد اقتصادی هست علت آن نیز محسوب میشود . اگر رابطهی علیت محسوس شود هنوز با این استدلال هماهنگ است که نهادها تأثیر تعیین کنندهای بر درآمدها دارند . فرضیه هایی که در کارهای تجربی فراوان به اثبات رسیده است . بیگمان جامعهای که قواعد حقوقی در آن نهادینه نشده است و خروج از قانون عرف و نهاد رایج آن است در گام برداشتن به سوی جهانی سازی با مشکلات عدیدهای روبررو است که پولشویی از جمله بزرگتریم این مشکلات است . البته وجود نظام اقتصادی کارا و قوانین حقوقی جهت پیشگیری از وقوع این جرم میتواند در نهادینه ساختن این مهم و قانون گرایی افراد جامعه بسیار مؤثر واقع گردد . <\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
پیش از پرداختن به این موضوع، لازم به ذکر است که معضل بغرنج جرایم سازمانیافته چنان برای کشورها گران تمام میشود که برای مبارزه با آنها، از اتخاذ رهیافتهای پرخطر و پرهزینه نیز هیچ ابایی ندارند ؛ به نحوی که حتی ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی خود را هم به خدمت میگیرند و با وجود متحمل شدن تلفات و خسارات بسیار، باز هم به این راه ادامه میدهند. مصداق بارز این نوع مبارزات، کشورمان است که همواره در مرزهای شرقی با قاچاقچیان مسلح درگیریهای سختی دارد ؛ به گونهای که طبق آمار اعلام شده، طی ده سال گذشته حدود 1500 نفر از نیروهای نظامی و انتظامی در مبارزه با قاچاقچیان مسلح به شهادت رسیدهاند. با توجه به ویژگیهایی که برای این تشکلها برشمردیم ، حداقل به دو دلیل میتوان گفت که این رهیافت چندان نتیجهبخش نبوده است.
1ـ یکی از نقاط قوت و شاید مهمترین عامل محرک این تشکلها، برخورداری از قدرت بالاست که به آنها امکان میدهد از لحاظ تجهیزات و نیروی نظامی، وضعیت بسیار خوبی داشته باشند و از آنجا که قصد کنار کشیدن از این حرفة مجرمانه را ندارند، به خود این جرأت را میدهند که با نیروهای دولتی به مبارزة مسلحانه بپردازند و اگر متحمل خساراتی شوند، از آنجا که قدرت اقتصادیشان لطمه ندیده است، میتوانند مجدداً خود را سازماندهی کنند.
2ـ همانطور که ذکر شد، حفظ اسرار گروهی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و مهمتر اینکه کمتر اتفاق میافتد کسی در این گروهها بالاتر از مافوقش را بشناسد و به همین دلیل، حتی در صورت به دام افتادن لایههای اولیه در درگیریهای مسلحانه، امکان شناسایی عناصر اصلی و رهبران آنها بسیار مشکل است.
با توجه به نقاط ضعف این قبیل راهکارها و لزوم برخورد قاطع با تشکلهای مجرمانه سازمانیافته، حدود چهار دهه است که نظر سیاستگذاران به این مسأله معطوف شده که از آنجا که هدف اصلی این جرایم کسب منافع مادی و وارد کردن درآمدشان به چرخة اقتصاد ملی و فرا ملی است ، اگر بتوان مانع تحقق هدفشان شد، پیشگیری مؤثر و مبارزة قاطعی با فعالیتهای مجرمانهشان به عمل خواهد آمد . به این ترتیب بود که در سال 1970، ایالات متحده برای اولین بار با اصلاح قانون رازداری بانکها (The Bank Secrecy Act , 1970) کلیة مؤسسات مالی از جمله بانکها را موظف کرد از مشتریان خود بخواهند منشاء سپردههای بیش از دههزار دلارشان را با ارائة مدرک معتبری مشخص کنند (Ehrlich, 1998 : 837) ..
این اولین مبارزه رسمی با تشکلهای مجرمانة سازمانیافته از طریق دست گذاشتن بر منافع مالیشان بود. اما از آنجا که مجرمین سازمانیافته نمیتوانستند از فعالیت خود دست بکشند، تصمیم گرفتند به طرق مختلف با پنهان ساختن منشاء درآمدهای نامشروعشان به آنها جلوة مشروعی بدهند تا از این طریق تحت شمول آن قانون قرار نگیرند. به این فعالیتها که در مجموع یک فرایند را تشکیل میدهند، پولشویی یا تطهیر (Money Laundering) گفته میشود.
پول و بانکداری الکترونیک ابزارهای جدید پولشویی<\/h1>
از همان ابتدا که بشر احساس کرد برای مبادلة کالاهای خود به یک عامل سنجش بها نیازمند است، پول به مفهوم امروزی خود پا به عرصه گذاشت. این ابزار در طول زمان چهرههای گوناگونی به خود گرفته است، به نحوی که از نمک، چرم، طلا و نقره گرفته تا مسکوکات و اسکناسهای متنوع رایج امروزی، هر یک تا زمانی این وظیفه را به عهده داشتهاند. همانطور که ملاحظه میشود، هر یک از این اشیاء به دلیل محدودیتهایی که داشتند، با یک سری اشیای دیگر که گمان میرفت مطلوبیت بیشتری دارند جایگزین میشدند، اما باز هم به دلیل افزایش و گستردگی مبادلات مالی به ویژه در ابعاد کلان و احساس نیاز به جابهجایی حجم بیشتری از وجوه نقدی ، تلاشها جهت یافتن ابزارهای کمحجم اما مطمئنی که قابلیت مبادلة سریع نیز داشته باشند ، برای جایگزینی با وجوه رایج ادامه یافت و همانگونه که اکنون شاهد هستیم، پول الکترونیک و به تبع آن بانکداری الکترونیک در سراسر جهان به عنوان جایگزین مطمئنی برای اسکناسها و مسکوکات رایج شناخته شدهاند.
سوء استفاده از پول و بانکداری الکترونیک در پولشویی<\/h2>
همانطور که پیش از این بیان شد ، این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفتانگیز بوده که آن را ساحل نجات و بهشت خود نامیدهاند ؛ (Schopper, 2002: 8). البته با توجه به توضیحاتی که داده شد، حداقل باید این انتظار را داشت که آنها نیز به عنوان یک شهروند عادی از ظهور این پدیده خوشحال باشند. اما آنچه که در اینجا مدنظر است، بررسی ویژگیهایی است که موجب شده در سطح کلان چون پولشویی مورد سوء استفاده قرار گیرد.
بیش از پرداختن به بحث اصلی، در ابتدا لازم به ذکر است با توجه به توضیحاتی که درباره تشکلهای مجرمانة سازمانیافته و ماهیت پول و بانکداری الکترونیک داده شد ، محرز میگردد اگر دو حوزة جرایم سازمانیافته و پول و بانکداری الکترونیک را در ابعاد کلان آنها در نظر بگیریم ، یعنی جرایم سازمانیافته ملی و فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین و آفلاین، یک نگرش را میطلبد و اگر بعد دیگر این دو حوزه را مد نظر قرار دهیم، یعنی جرایم سازمانیافته فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین، که ویژگی بینالمللی بودن از عناصر اصلی آنها محسوب میشود، رویکرد دیگری را میطلبد. بدیهی است با توجه به توضیحاتی که راجع به پولشویی و نحوة ارتکاب آن داده شد، باید گزینة دوم مدنظر قرار گیرد و مباحث مربوط به آن تجزیه و تحلیل شود.
هرچند اتخاذ یک رویکرد جامع که میتواند در کنار اقدامات ضدپولشویی فیزیکی بسیار کارآمد جلوه کند، مستلزم امعان نظر به پول الکترونیک آفلاین و نحوة سیاستگذاری آن نیز خواهد بود. در ادامه سعی میشود با بررسی تلفیقی این دو حوزه که از همپوشانی فوقالعادهای هم برخوردارند، اصل موضوع که پیشگیری از پولشویی بوسیلة پول و بانکداری الکترونیک است تبیین گردد؛ (Financial Action Task Force On Money Laundering , 1996-1997: 8.).
یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالابردن ضریب اطمینان کارکردها به کار میروند ، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال میباشد. به طور خلاصه، کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیرقابل درک تبدیل میکند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد ، لازم است فرایند رمزگشایی (Decryption) اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسالکننده و دریافتکننده محتوا توانایی انجام آن را دارند.
با توجه به این توضیحات مشخص میشود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود ، دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافتکنندة آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد، میتواند با اجرای برنامة رمزگشای مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب، چنان سطحی از محرمانه ماندن (Confidentiality) و ناشناس ماندن (Anonymity) برای این مبادلات فراهم میشود که هر کس میتواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بیآنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد.
حال سؤالی که باقی میماند این است که آیا از این وضعیت بهتر هم ممکن بود برای پولشویان فراهم شود؟
بدیهی است آنها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سهگانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر جعل، تطمیع یا حتی تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکها شوند و بدون هیچ دردسری میتوانند در کمترین زمان ممکن به اهداف خود نائل شوند.
ممکن است در مقابل این گونه استدلال شود که حل این معضل آسان است و فقط کافیست از محرمانه ماندن مبادلات الکترونیک چشمپوشی شود یا اینکه کلید رمزگشای آنها در اختیار مقامات ذیصلاح مجری قانون قرار گیرد.
در پاسخ باید گفت حتی با قبول این فرض، هنوز اصل مطلب مبنی بر آسان بودن بررسی مبادلات الکترونیک قابل مناقشه است. همانطور که اشاره شد، هر لحظه بر میزان مبادلات مالی الکترونیکی در سراسر جهان افزوده میشود که بدیهی است صرفنظر از محدودیتهای قانونی، با محدودیتهای فنی نیز مواجه هستیم. ثانیاً، حفظ اسناد و مدارک مالی حتی پیش از ظهور مقررات ضد پولشویی و پول و بانکداری الکترونیک نیز مورد توجه بوده، به نحوی که ایالات متحده در سال 1982 قانون خاص حق حفظ حریم مبادلات مالی (The Right to Financial Privacy Act, 1982) را به تصویب رساند و مطابق آن مقرر کرد اسناد مربوط به وضعیت مالی افراد در صورتی قابل دسترسی است که با پیجویی مشروع مجریان قانون مرتبط باشد و در اینجا لازم است مشتری از این افشاء مطلع شود. از سوی دیگر، این کشور در سال 1986 قانون حفظ حریم ارتباطات الکترونیکی
(The Electronic Communication Privacy Act , 1986) را به تصویب رساند و به موجب آن شنود ارتباطات الکترونیک توسط مجریان قانون را تحت ضوابط بسیار سختی قرار داد .
به این ترتیب، همان طور که ملاحظه میشود، بهرهبرداری از فناوری رمزنگاری نه تنها از باب بالا بردن ضریب ایمنی مبادلات، که از لحاظ تضمین رعایت حقوق بشر نیز توجیهپذیر است و سیاستگذاران این حوزه با اشراف به سوء استفادههای احتمالی، باز هم صراحتاً به مجریان قانون ملی و بینالمللی اجازه ندادهاند چنین حقوق مسلمی را نقض کنند.
حال سؤالی که باقی میماند این است که چه باید کرد؟ آیا باید به پولشویان اجازه داد از این فناوری بسیار سودمند در راستای مقاصد شوم خود که همانا تقویت و آمادگی هرچه بیشتر برای ارتکاب جرایم سازمانیافته میباشد بهرهبرداری کنند یا اینکه در اینجا هم میشود با برنامهریزی صحیح و وضع قواعد و مقررات مناسب امکان سوء استفاده از آن به ویژه در این سطح کلان را گرفت؟
آنچه که در جواب میتوان گفت این است که بیتردید این مسأله همانند دیگر مسایل لاینحل تلقی نمیشود، اما مسلماً حل آن با چالشهای بسیاری همراه خواهد بود؛ به ویژه آنکه اگر جرایم سازمانیافته در عرصة فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آن لاین مدنظر قرار گیرند که بدیهی است این رویکرد راه حلهای بینالمللی هم میطلبد، آن هم راه حلهایی که باید برای ملاحظات بعضاً مهمی که در فوق اشاره شد، پاسخهای متحدالشکلی ارائه دهند. بیتردید تمامی کشورها در نحوة استفاده از فناوری رمزنگاری رویة متحدالشکلی ندارند. به عنوان مثال، در ایالات متحده استفاده از فناوری رمزنگاری پیشرفتة PGP منوط به ارائة کلید رمزگشای آن به پلیس FBI میباشد، در حالی که مجریان قانون اروپایی با محدودیتهای بیشتری مواجهند. همچنین، نگاه آنها به مسأله رعایت حریم خصوصی کاربران شبکهای یا به عبارت بهتر مشتریان بانکی شبکهای یکسان نیست و از همه مهمتر اینکه تمامی کشورها در برخورد با جرایم سازمانیافته به یک اندازه تلاش نمیکنند، تا چه رسد به اینکه تن به وضع یک سری مقررات دهند که تجارت الکترونیک سودآور آنها را با تهدید مواجه میسازد. بنابراین، همان طور که ملاحظه میشود، حل تمامی این معضلات به یک اجماع بینالمللی نیازمند است.
در پایان باید گفت، با وجود تمام نارساییهایی که در باب مبارزه با پولشویی الکترونیکی برشمردیم، از آنجا که از لحاظ ماهیت همانند دیگر سوء استفادههایی است که از فضای تبادل اطلاعات به عمل میآید، میتوان راهکارهایی را که حداقل در راستای پیشگیری وضعی از این جرایم اعمال میشود را در اینجا نیز به کار برد؛ (جلالی فراهانی، 1383: 109). به هر حال، شبکههای اطلاعرسانی رایانهای به عنوان واسط ما با فضای تبادل اطلاعات در این فرایند نقش بسیار مهمی به عهده دارند. به عنوان مثال، چنانچه ارائهدهنده خدمات مرکز دادهای (Data Center) به بانکداری الکترونیک بپردازد، باید آن را موظف کرد علاوه بر مقررات کلی، مقررات خاص مربوط به بانکداری الکترونیک را که مسلماً با نظر مقامات ذیصلاح سیاسی، اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات مقرر شده و شاید در قالب یک قانون خاص هم به تصویب رسیده باشد، به اجرا گذارد.
چنانچه به مسائلی که در فوق بیان شد جامة عمل پوشانیده شود، میتوان ادعا کرد که مبارزه با پولشویی الکترونیکی، حتی از پولشویی سنتی هم آسانتر خواهد بود. چرا که در اینجا لازم نیست پرسنل ارگانهای مختلف از چندین کشور به خدمت گرفته شوند تا در مراحل سهگانة پولشویی سنتی اختلال ایجاد کنند، بلکه با یک هماهنگی بینالمللی و تدوین یک سری برنامههای رایانهای که بر مبنای سیاستگذاریهای اصولی طرحریزی شدهاند، به خوبی میتوان از عهدة پیشگیری از پولشویی الکترونیکی برآمد.
پولشویی در فضای الکترونیکی
انتقال الکترونیکی که به انتقال بی سیم شهرت دارد به بزهکاران سازمان یافته این امکان را میدهد که با بهرهگیری از بانکداری الکترونیکی ، پول های کثیف و عواید مجرمانه را درست همانند پول های ناشی از فعالیت های تجاری مشروع و قانونی ، بیهیچ خطری به حساب های مختلف منتقل کنند . در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات ، محدوده آزاد مالی و تجاری را به صورت مجازی ایجاد کرده است که میتواند فارغ از الزامات قانون گذاری و حسابرسی های مالی به فعالیت خود ادامه دهد .
پولشویی و فرار مالیاتی مهمترین اعمال مجرمانیهای هستند که امروزه در غالب نظام های حقوقی مورد توجه قرار گرفتهاند . این جرایم که توسط سازمان های تبهکار و بازرگانان وجهه قانونی به خود میگیرد ، با هدف کسب سودهای بیشتر در بازارهای رقابتی اتفاق میافتد . این دست فعالیت ها میتواند پارهای بحران های مالی در نظام اقتصادی کشور ایجاد نماید از جمله بحران ناشی چند میلیون دلار عواید ناشی از جرایم سازمان یافته در ژاپن که به بازار مالی این کشور وارد شد و بحران مالی آسیا در سال 1997 را ایجاد نمود .
کشورهایی که از فناوری پیشرفته اطلاعات بهرهمنداند در عوض ظرفیت اندکی برای مبارزه با جرایم مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند ، به بهشتی برای ارتکاب جرایم سازمان یافته از جمله پولشویی تبدیل میشوند . امروزه مقتدرترین نظام مبارزه با پولشویی به آمریکه اختصاص دارد اما با وجود تلاشهای بسیار در جهت مبارزه با این پدیده همچنان این کشور بالاترین رقم پولشویی در جهان را به خود اختصاص داده است .
فضای اینترنتی و شبکه های مجازی با ایجاد محیطی مطمئن برای مجرمان ، ارتکاب پارهای از جرایم را در محیطی مجازی تسهیل میکند و حاشیه امن مناسبی را در اختیار پولشویان قرار داده است .
روش های پولشویی الکترونیکی
در روش اول فرد پولشو با استفاده از فناوری « امضای دیجیتال » و از طریق اینترنت به طور مستقیم با مؤسسه مالی مربوط ارتباط برقرار کرده و بدون حضور فیزیکی در مؤسسه مذکور ، حساب باز میکند و با ارائه هویت ساختگی و بدون آنکه توجه کسی را به خود جلب کند ، مراحل پولشویی را انجام میدهد .
در روش دوم که عمومیت بیشتری دارد ، از ایجاد رابطه مستقیم اجتناب میشود . حوزههای تجاری که عمدتاً تحت تأثیر پولشویی الکترونیک قرار دارند عبارتند از :
بانک های تجاری ، مؤسسات اعتباری ، ادارههای پست ، تجارتهای بین المللی ، کارگزاران سهام ، شرکت های سرمایه گذاری و شرکت های بیمه .
مقایسه پول
6- تضعیف بخش خصوصی<\/h2>
مهمترین حوزههای ایمن سازی اقتصاد ملی در برابر آسیب های ناشی از ورود پول های غیر قانونی به بخش رسمی و قانونی به شرح ذیل میباشد :<\/h2>
1- نظارت بر فعالیت شبکه بانکی و سایر مؤسسات مالی و اعتباری و غیر بانکی <\/h2>
2- کارآمدسازی نظام مالیاتی کشور<\/h2>
3- حساس کردن اقتصاد ملی نسبت به انجام هر گونه فعالیت که به مشروعیت ارزهای حاصل از فعالیت های غیر قانونی میانجامد . <\/h2>
برای اولین با کنوانسیون وین مقررات درآمدهای ناشی از جرم یا مبارزه با پولشویی را در سطح بین المللی تعیین کرد و سازمان ملل متحد ، اولین سازمان بین المللی بود که در خصوص مبارزه با پولشویی معاضدت فنی ارائه کرد . مهمترین اسناد حقوقی در زمینه پولشویی ، عهدنامه وین در سال 1227 ه.ش و کنفرانس پالارمو در سال 1379 و در ضمن عهدنامه های سازمان ملل ، جامعه اروپا ، سازمان های همکاری اقتصاد و توسعه ، سازمان کشورهای آمریکا و اقدام های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است . <\/h2>
پولشویی اعتبار و در نتیجه ثبات در بازارهای مالی را از بین میبرد ، به گونهای که نظام بانکی در نتیجه جرایم سازمان یافته اعتبار خود را از دست خواهد داد و تمام سیستم های مالی جهانی و نظام مالی منطقهای مورد نظر را دچار آسیب جدی مینماید . البته کشورهای کوچک در برابر پولشویی ضربه پذیر هستند . ضمناً تسلط اقتصادی به دست آمده از طریق نامشروع بر اقتصادهای کوچک رابر سازمان های مجرم امکان پذیر میسازد . پولشویی بیشتر با جرایم سازمان یافته ارتباط دارد و یک پیامد جدی جرایم سازمان یافته ، هر نوع فعالیت مجرمانه درآمدزا است ، به طوری که اصطلاح " تجارت جرم " را نیز مصطلح ساخته است . <\/h2>
آثار منفی پولشویی <\/h2>
1- افزایش پولشویی و جرم و جنایت سبب کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه GDP میشود . همچنین رشد فعالیت های زیرزمینی به علت رشد پولشویی ، به دلیل ثبت نشدن در GDP ، سیاست های اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد . <\/h2>
2- پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم میشود و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیت های مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیانهای اقتصادی کشور میشود . پولشویی بر توزیع درآمد در سطح جامعه نیز تأثیر میگذارد . در سطوح وسیع ، فعالیت های غیرقانونی نهفته ، درآمد را از پس انداز کنندگان بزرگ به سمت سرمایه گذاران و پس اندازکنندگان کوچک و یا از سرمایه گذاریهای شفاف به سمت سرمایه گذاری هایی پر ریسک و با کیفیتی پایین هدایت میکند و در نتیجه بر رشد اقتصادی تأثیر خواهد گذاشت.<\/h2>
3- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد ، بدین صورت که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت .<\/h2>
4- از دیگر اثرات منفی پولشویی ، فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور است . بدین صورت که پولهای خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل میشوند . <\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
طبقات ملیتها و جوامع مدنی بر روی یکدیگر خواهد بود . این روند بلا واسطه با اهداف و منابع آنها اجین گردیده و بدین لحاظ یک اسلوب ویژه رهبری شناخت آن لازم است . <\/h2>
میزان پول کثیف در گردش اقتصاد کشور که حدوداً مبلغ 11 میلیارد در سال میباشد مانع بزرگی بر سر راه جهانی شده اقتصاد میباشد . <\/h2>
در حال حاضر بین اقتصاد دادان تقریباً این اجماع وجود دارد که سطح موجود پیشرفت و غنای اقتصای در جهان پیشرفته با کیفیت نهادهای توسعه یافته در اقتصاد کلان برای اجرای سیاست های پولی و مالی کارآمد برخوردارند در حالی که در کشورهای فقیر جهان چنین ضوابطی یا وجود ندارد و یا در مرحله ابتدائی خود هستند . البتهمیتوان استدلال کرد که وجود نهادهای قانونی با کیفیت بالا به همان اندازه که معلول رشد اقتصادی هست علت آن نیز محسوب میشود . اگر رابطهی علیت محسوس شود هنوز با این استدلال هماهنگ است که نهادها تأثیر تعیین کنندهای بر درآمدها دارند . فرضیه هایی که در کارهای تجربی فراوان به اثبات رسیده است . بیگمان جامعهای که قواعد حقوقی در آن نهادینه نشده است و خروج از قانون عرف و نهاد رایج آن است در گام برداشتن به سوی جهانی سازی با مشکلات عدیدهای روبررو است که پولشویی از جمله بزرگتریم این مشکلات است . البته وجود نظام اقتصادی کارا و قوانین حقوقی جهت پیشگیری از وقوع این جرم میتواند در نهادینه ساختن این مهم و قانون گرایی افراد جامعه بسیار مؤثر واقع گردد . <\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
پیش از پرداختن به این موضوع، لازم به ذکر است که معضل بغرنج جرایم سازمانیافته چنان برای کشورها گران تمام میشود که برای مبارزه با آنها، از اتخاذ رهیافتهای پرخطر و پرهزینه نیز هیچ ابایی ندارند ؛ به نحوی که حتی ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی خود را هم به خدمت میگیرند و با وجود متحمل شدن تلفات و خسارات بسیار، باز هم به این راه ادامه میدهند. مصداق بارز این نوع مبارزات، کشورمان است که همواره در مرزهای شرقی با قاچاقچیان مسلح درگیریهای سختی دارد ؛ به گونهای که طبق آمار اعلام شده، طی ده سال گذشته حدود 1500 نفر از نیروهای نظامی و انتظامی در مبارزه با قاچاقچیان مسلح به شهادت رسیدهاند. با توجه به ویژگیهایی که برای این تشکلها برشمردیم ، حداقل به دو دلیل میتوان گفت که این رهیافت چندان نتیجهبخش نبوده است.
1ـ یکی از نقاط قوت و شاید مهمترین عامل محرک این تشکلها، برخورداری از قدرت بالاست که به آنها امکان میدهد از لحاظ تجهیزات و نیروی نظامی، وضعیت بسیار خوبی داشته باشند و از آنجا که قصد کنار کشیدن از این حرفة مجرمانه را ندارند، به خود این جرأت را میدهند که با نیروهای دولتی به مبارزة مسلحانه بپردازند و اگر متحمل خساراتی شوند، از آنجا که قدرت اقتصادیشان لطمه ندیده است، میتوانند مجدداً خود را سازماندهی کنند.
2ـ همانطور که ذکر شد، حفظ اسرار گروهی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و مهمتر اینکه کمتر اتفاق میافتد کسی در این گروهها بالاتر از مافوقش را بشناسد و به همین دلیل، حتی در صورت به دام افتادن لایههای اولیه در درگیریهای مسلحانه، امکان شناسایی عناصر اصلی و رهبران آنها بسیار مشکل است.
با توجه به نقاط ضعف این قبیل راهکارها و لزوم برخورد قاطع با تشکلهای مجرمانه سازمانیافته، حدود چهار دهه است که نظر سیاستگذاران به این مسأله معطوف شده که از آنجا که هدف اصلی این جرایم کسب منافع مادی و وارد کردن درآمدشان به چرخة اقتصاد ملی و فرا ملی است ، اگر بتوان مانع تحقق هدفشان شد، پیشگیری مؤثر و مبارزة قاطعی با فعالیتهای مجرمانهشان به عمل خواهد آمد . به این ترتیب بود که در سال 1970، ایالات متحده برای اولین بار با اصلاح قانون رازداری بانکها (The Bank Secrecy Act , 1970) کلیة مؤسسات مالی از جمله بانکها را موظف کرد از مشتریان خود بخواهند منشاء سپردههای بیش از دههزار دلارشان را با ارائة مدرک معتبری مشخص کنند (Ehrlich, 1998 : 837) ..
این اولین مبارزه رسمی با تشکلهای مجرمانة سازمانیافته از طریق دست گذاشتن بر منافع مالیشان بود. اما از آنجا که مجرمین سازمانیافته نمیتوانستند از فعالیت خود دست بکشند، تصمیم گرفتند به طرق مختلف با پنهان ساختن منشاء درآمدهای نامشروعشان به آنها جلوة مشروعی بدهند تا از این طریق تحت شمول آن قانون قرار نگیرند. به این فعالیتها که در مجموع یک فرایند را تشکیل میدهند، پولشویی یا تطهیر (Money Laundering) گفته میشود.
پول و بانکداری الکترونیک ابزارهای جدید پولشویی<\/h1>
از همان ابتدا که بشر احساس کرد برای مبادلة کالاهای خود به یک عامل سنجش بها نیازمند است، پول به مفهوم امروزی خود پا به عرصه گذاشت. این ابزار در طول زمان چهرههای گوناگونی به خود گرفته است، به نحوی که از نمک، چرم، طلا و نقره گرفته تا مسکوکات و اسکناسهای متنوع رایج امروزی، هر یک تا زمانی این وظیفه را به عهده داشتهاند. همانطور که ملاحظه میشود، هر یک از این اشیاء به دلیل محدودیتهایی که داشتند، با یک سری اشیای دیگر که گمان میرفت مطلوبیت بیشتری دارند جایگزین میشدند، اما باز هم به دلیل افزایش و گستردگی مبادلات مالی به ویژه در ابعاد کلان و احساس نیاز به جابهجایی حجم بیشتری از وجوه نقدی ، تلاشها جهت یافتن ابزارهای کمحجم اما مطمئنی که قابلیت مبادلة سریع نیز داشته باشند ، برای جایگزینی با وجوه رایج ادامه یافت و همانگونه که اکنون شاهد هستیم، پول الکترونیک و به تبع آن بانکداری الکترونیک در سراسر جهان به عنوان جایگزین مطمئنی برای اسکناسها و مسکوکات رایج شناخته شدهاند.
سوء استفاده از پول و بانکداری الکترونیک در پولشویی<\/h2>
همانطور که پیش از این بیان شد ، این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفتانگیز بوده که آن را ساحل نجات و بهشت خود نامیدهاند ؛ (Schopper, 2002: 8). البته با توجه به توضیحاتی که داده شد، حداقل باید این انتظار را داشت که آنها نیز به عنوان یک شهروند عادی از ظهور این پدیده خوشحال باشند. اما آنچه که در اینجا مدنظر است، بررسی ویژگیهایی است که موجب شده در سطح کلان چون پولشویی مورد سوء استفاده قرار گیرد.
بیش از پرداختن به بحث اصلی، در ابتدا لازم به ذکر است با توجه به توضیحاتی که درباره تشکلهای مجرمانة سازمانیافته و ماهیت پول و بانکداری الکترونیک داده شد ، محرز میگردد اگر دو حوزة جرایم سازمانیافته و پول و بانکداری الکترونیک را در ابعاد کلان آنها در نظر بگیریم ، یعنی جرایم سازمانیافته ملی و فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین و آفلاین، یک نگرش را میطلبد و اگر بعد دیگر این دو حوزه را مد نظر قرار دهیم، یعنی جرایم سازمانیافته فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین، که ویژگی بینالمللی بودن از عناصر اصلی آنها محسوب میشود، رویکرد دیگری را میطلبد. بدیهی است با توجه به توضیحاتی که راجع به پولشویی و نحوة ارتکاب آن داده شد، باید گزینة دوم مدنظر قرار گیرد و مباحث مربوط به آن تجزیه و تحلیل شود.
هرچند اتخاذ یک رویکرد جامع که میتواند در کنار اقدامات ضدپولشویی فیزیکی بسیار کارآمد جلوه کند، مستلزم امعان نظر به پول الکترونیک آفلاین و نحوة سیاستگذاری آن نیز خواهد بود. در ادامه سعی میشود با بررسی تلفیقی این دو حوزه که از همپوشانی فوقالعادهای هم برخوردارند، اصل موضوع که پیشگیری از پولشویی بوسیلة پول و بانکداری الکترونیک است تبیین گردد؛ (Financial Action Task Force On Money Laundering , 1996-1997: 8.).
یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالابردن ضریب اطمینان کارکردها به کار میروند ، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال میباشد. به طور خلاصه، کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیرقابل درک تبدیل میکند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد ، لازم است فرایند رمزگشایی (Decryption) اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسالکننده و دریافتکننده محتوا توانایی انجام آن را دارند.
با توجه به این توضیحات مشخص میشود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود ، دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافتکنندة آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد، میتواند با اجرای برنامة رمزگشای مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب، چنان سطحی از محرمانه ماندن (Confidentiality) و ناشناس ماندن (Anonymity) برای این مبادلات فراهم میشود که هر کس میتواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بیآنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد.
حال سؤالی که باقی میماند این است که آیا از این وضعیت بهتر هم ممکن بود برای پولشویان فراهم شود؟
بدیهی است آنها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سهگانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر جعل، تطمیع یا حتی تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکها شوند و بدون هیچ دردسری میتوانند در کمترین زمان ممکن به اهداف خود نائل شوند.
ممکن است در مقابل این گونه استدلال شود که حل این معضل آسان است و فقط کافیست از محرمانه ماندن مبادلات الکترونیک چشمپوشی شود یا اینکه کلید رمزگشای آنها در اختیار مقامات ذیصلاح مجری قانون قرار گیرد.
در پاسخ باید گفت حتی با قبول این فرض، هنوز اصل مطلب مبنی بر آسان بودن بررسی مبادلات الکترونیک قابل مناقشه است. همانطور که اشاره شد، هر لحظه بر میزان مبادلات مالی الکترونیکی در سراسر جهان افزوده میشود که بدیهی است صرفنظر از محدودیتهای قانونی، با محدودیتهای فنی نیز مواجه هستیم. ثانیاً، حفظ اسناد و مدارک مالی حتی پیش از ظهور مقررات ضد پولشویی و پول و بانکداری الکترونیک نیز مورد توجه بوده، به نحوی که ایالات متحده در سال 1982 قانون خاص حق حفظ حریم مبادلات مالی (The Right to Financial Privacy Act, 1982) را به تصویب رساند و مطابق آن مقرر کرد اسناد مربوط به وضعیت مالی افراد در صورتی قابل دسترسی است که با پیجویی مشروع مجریان قانون مرتبط باشد و در اینجا لازم است مشتری از این افشاء مطلع شود. از سوی دیگر، این کشور در سال 1986 قانون حفظ حریم ارتباطات الکترونیکی
(The Electronic Communication Privacy Act , 1986) را به تصویب رساند و به موجب آن شنود ارتباطات الکترونیک توسط مجریان قانون را تحت ضوابط بسیار سختی قرار داد .
به این ترتیب، همان طور که ملاحظه میشود، بهرهبرداری از فناوری رمزنگاری نه تنها از باب بالا بردن ضریب ایمنی مبادلات، که از لحاظ تضمین رعایت حقوق بشر نیز توجیهپذیر است و سیاستگذاران این حوزه با اشراف به سوء استفادههای احتمالی، باز هم صراحتاً به مجریان قانون ملی و بینالمللی اجازه ندادهاند چنین حقوق مسلمی را نقض کنند.
حال سؤالی که باقی میماند این است که چه باید کرد؟ آیا باید به پولشویان اجازه داد از این فناوری بسیار سودمند در راستای مقاصد شوم خود که همانا تقویت و آمادگی هرچه بیشتر برای ارتکاب جرایم سازمانیافته میباشد بهرهبرداری کنند یا اینکه در اینجا هم میشود با برنامهریزی صحیح و وضع قواعد و مقررات مناسب امکان سوء استفاده از آن به ویژه در این سطح کلان را گرفت؟
آنچه که در جواب میتوان گفت این است که بیتردید این مسأله همانند دیگر مسایل لاینحل تلقی نمیشود، اما مسلماً حل آن با چالشهای بسیاری همراه خواهد بود؛ به ویژه آنکه اگر جرایم سازمانیافته در عرصة فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آن لاین مدنظر قرار گیرند که بدیهی است این رویکرد راه حلهای بینالمللی هم میطلبد، آن هم راه حلهایی که باید برای ملاحظات بعضاً مهمی که در فوق اشاره شد، پاسخهای متحدالشکلی ارائه دهند. بیتردید تمامی کشورها در نحوة استفاده از فناوری رمزنگاری رویة متحدالشکلی ندارند. به عنوان مثال، در ایالات متحده استفاده از فناوری رمزنگاری پیشرفتة PGP منوط به ارائة کلید رمزگشای آن به پلیس FBI میباشد، در حالی که مجریان قانون اروپایی با محدودیتهای بیشتری مواجهند. همچنین، نگاه آنها به مسأله رعایت حریم خصوصی کاربران شبکهای یا به عبارت بهتر مشتریان بانکی شبکهای یکسان نیست و از همه مهمتر اینکه تمامی کشورها در برخورد با جرایم سازمانیافته به یک اندازه تلاش نمیکنند، تا چه رسد به اینکه تن به وضع یک سری مقررات دهند که تجارت الکترونیک سودآور آنها را با تهدید مواجه میسازد. بنابراین، همان طور که ملاحظه میشود، حل تمامی این معضلات به یک اجماع بینالمللی نیازمند است.
در پایان باید گفت، با وجود تمام نارساییهایی که در باب مبارزه با پولشویی الکترونیکی برشمردیم، از آنجا که از لحاظ ماهیت همانند دیگر سوء استفادههایی است که از فضای تبادل اطلاعات به عمل میآید، میتوان راهکارهایی را که حداقل در راستای پیشگیری وضعی از این جرایم اعمال میشود را در اینجا نیز به کار برد؛ (جلالی فراهانی، 1383: 109). به هر حال، شبکههای اطلاعرسانی رایانهای به عنوان واسط ما با فضای تبادل اطلاعات در این فرایند نقش بسیار مهمی به عهده دارند. به عنوان مثال، چنانچه ارائهدهنده خدمات مرکز دادهای (Data Center) به بانکداری الکترونیک بپردازد، باید آن را موظف کرد علاوه بر مقررات کلی، مقررات خاص مربوط به بانکداری الکترونیک را که مسلماً با نظر مقامات ذیصلاح سیاسی، اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات مقرر شده و شاید در قالب یک قانون خاص هم به تصویب رسیده باشد، به اجرا گذارد.
چنانچه به مسائلی که در فوق بیان شد جامة عمل پوشانیده شود، میتوان ادعا کرد که مبارزه با پولشویی الکترونیکی، حتی از پولشویی سنتی هم آسانتر خواهد بود. چرا که در اینجا لازم نیست پرسنل ارگانهای مختلف از چندین کشور به خدمت گرفته شوند تا در مراحل سهگانة پولشویی سنتی اختلال ایجاد کنند، بلکه با یک هماهنگی بینالمللی و تدوین یک سری برنامههای رایانهای که بر مبنای سیاستگذاریهای اصولی طرحریزی شدهاند، به خوبی میتوان از عهدة پیشگیری از پولشویی الکترونیکی برآمد.
پولشویی در فضای الکترونیکی
انتقال الکترونیکی که به انتقال بی سیم شهرت دارد به بزهکاران سازمان یافته این امکان را میدهد که با بهرهگیری از بانکداری الکترونیکی ، پول های کثیف و عواید مجرمانه را درست همانند پول های ناشی از فعالیت های تجاری مشروع و قانونی ، بیهیچ خطری به حساب های مختلف منتقل کنند . در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات ، محدوده آزاد مالی و تجاری را به صورت مجازی ایجاد کرده است که میتواند فارغ از الزامات قانون گذاری و حسابرسی های مالی به فعالیت خود ادامه دهد .
پولشویی و فرار مالیاتی مهمترین اعمال مجرمانیهای هستند که امروزه در غالب نظام های حقوقی مورد توجه قرار گرفتهاند . این جرایم که توسط سازمان های تبهکار و بازرگانان وجهه قانونی به خود میگیرد ، با هدف کسب سودهای بیشتر در بازارهای رقابتی اتفاق میافتد . این دست فعالیت ها میتواند پارهای بحران های مالی در نظام اقتصادی کشور ایجاد نماید از جمله بحران ناشی چند میلیون دلار عواید ناشی از جرایم سازمان یافته در ژاپن که به بازار مالی این کشور وارد شد و بحران مالی آسیا در سال 1997 را ایجاد نمود .
کشورهایی که از فناوری پیشرفته اطلاعات بهرهمنداند در عوض ظرفیت اندکی برای مبارزه با جرایم مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند ، به بهشتی برای ارتکاب جرایم سازمان یافته از جمله پولشویی تبدیل میشوند . امروزه مقتدرترین نظام مبارزه با پولشویی به آمریکه اختصاص دارد اما با وجود تلاشهای بسیار در جهت مبارزه با این پدیده همچنان این کشور بالاترین رقم پولشویی در جهان را به خود اختصاص داده است .
فضای اینترنتی و شبکه های مجازی با ایجاد محیطی مطمئن برای مجرمان ، ارتکاب پارهای از جرایم را در محیطی مجازی تسهیل میکند و حاشیه امن مناسبی را در اختیار پولشویان قرار داده است .
روش های پولشویی الکترونیکی
در روش اول فرد پولشو با استفاده از فناوری « امضای دیجیتال » و از طریق اینترنت به طور مستقیم با مؤسسه مالی مربوط ارتباط برقرار کرده و بدون حضور فیزیکی در مؤسسه مذکور ، حساب باز میکند و با ارائه هویت ساختگی و بدون آنکه توجه کسی را به خود جلب کند ، مراحل پولشویی را انجام میدهد .
در روش دوم که عمومیت بیشتری دارد ، از ایجاد رابطه مستقیم اجتناب میشود . حوزههای تجاری که عمدتاً تحت تأثیر پولشویی الکترونیک قرار دارند عبارتند از :
بانک های تجاری ، مؤسسات اعتباری ، ادارههای پست ، تجارتهای بین المللی ، کارگزاران سهام ، شرکت های سرمایه گذاری و شرکت های بیمه .
مقایسه پول
1- نظارت بر فعالیت شبکه بانکی و سایر مؤسسات مالی و اعتباری و غیر بانکی <\/h2>
2- کارآمدسازی نظام مالیاتی کشور<\/h2>
3- حساس کردن اقتصاد ملی نسبت به انجام هر گونه فعالیت که به مشروعیت ارزهای حاصل از فعالیت های غیر قانونی میانجامد . <\/h2>
برای اولین با کنوانسیون وین مقررات درآمدهای ناشی از جرم یا مبارزه با پولشویی را در سطح بین المللی تعیین کرد و سازمان ملل متحد ، اولین سازمان بین المللی بود که در خصوص مبارزه با پولشویی معاضدت فنی ارائه کرد . مهمترین اسناد حقوقی در زمینه پولشویی ، عهدنامه وین در سال 1227 ه.ش و کنفرانس پالارمو در سال 1379 و در ضمن عهدنامه های سازمان ملل ، جامعه اروپا ، سازمان های همکاری اقتصاد و توسعه ، سازمان کشورهای آمریکا و اقدام های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است . <\/h2>
پولشویی اعتبار و در نتیجه ثبات در بازارهای مالی را از بین میبرد ، به گونهای که نظام بانکی در نتیجه جرایم سازمان یافته اعتبار خود را از دست خواهد داد و تمام سیستم های مالی جهانی و نظام مالی منطقهای مورد نظر را دچار آسیب جدی مینماید . البته کشورهای کوچک در برابر پولشویی ضربه پذیر هستند . ضمناً تسلط اقتصادی به دست آمده از طریق نامشروع بر اقتصادهای کوچک رابر سازمان های مجرم امکان پذیر میسازد . پولشویی بیشتر با جرایم سازمان یافته ارتباط دارد و یک پیامد جدی جرایم سازمان یافته ، هر نوع فعالیت مجرمانه درآمدزا است ، به طوری که اصطلاح " تجارت جرم " را نیز مصطلح ساخته است . <\/h2>
آثار منفی پولشویی <\/h2>
1- افزایش پولشویی و جرم و جنایت سبب کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه GDP میشود . همچنین رشد فعالیت های زیرزمینی به علت رشد پولشویی ، به دلیل ثبت نشدن در GDP ، سیاست های اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد . <\/h2>
2- پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم میشود و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیت های مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیانهای اقتصادی کشور میشود . پولشویی بر توزیع درآمد در سطح جامعه نیز تأثیر میگذارد . در سطوح وسیع ، فعالیت های غیرقانونی نهفته ، درآمد را از پس انداز کنندگان بزرگ به سمت سرمایه گذاران و پس اندازکنندگان کوچک و یا از سرمایه گذاریهای شفاف به سمت سرمایه گذاری هایی پر ریسک و با کیفیتی پایین هدایت میکند و در نتیجه بر رشد اقتصادی تأثیر خواهد گذاشت.<\/h2>
3- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد ، بدین صورت که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت .<\/h2>
4- از دیگر اثرات منفی پولشویی ، فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور است . بدین صورت که پولهای خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل میشوند . <\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
طبقات ملیتها و جوامع مدنی بر روی یکدیگر خواهد بود . این روند بلا واسطه با اهداف و منابع آنها اجین گردیده و بدین لحاظ یک اسلوب ویژه رهبری شناخت آن لازم است . <\/h2>
میزان پول کثیف در گردش اقتصاد کشور که حدوداً مبلغ 11 میلیارد در سال میباشد مانع بزرگی بر سر راه جهانی شده اقتصاد میباشد . <\/h2>
در حال حاضر بین اقتصاد دادان تقریباً این اجماع وجود دارد که سطح موجود پیشرفت و غنای اقتصای در جهان پیشرفته با کیفیت نهادهای توسعه یافته در اقتصاد کلان برای اجرای سیاست های پولی و مالی کارآمد برخوردارند در حالی که در کشورهای فقیر جهان چنین ضوابطی یا وجود ندارد و یا در مرحله ابتدائی خود هستند . البتهمیتوان استدلال کرد که وجود نهادهای قانونی با کیفیت بالا به همان اندازه که معلول رشد اقتصادی هست علت آن نیز محسوب میشود . اگر رابطهی علیت محسوس شود هنوز با این استدلال هماهنگ است که نهادها تأثیر تعیین کنندهای بر درآمدها دارند . فرضیه هایی که در کارهای تجربی فراوان به اثبات رسیده است . بیگمان جامعهای که قواعد حقوقی در آن نهادینه نشده است و خروج از قانون عرف و نهاد رایج آن است در گام برداشتن به سوی جهانی سازی با مشکلات عدیدهای روبررو است که پولشویی از جمله بزرگتریم این مشکلات است . البته وجود نظام اقتصادی کارا و قوانین حقوقی جهت پیشگیری از وقوع این جرم میتواند در نهادینه ساختن این مهم و قانون گرایی افراد جامعه بسیار مؤثر واقع گردد . <\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
پیش از پرداختن به این موضوع، لازم به ذکر است که معضل بغرنج جرایم سازمانیافته چنان برای کشورها گران تمام میشود که برای مبارزه با آنها، از اتخاذ رهیافتهای پرخطر و پرهزینه نیز هیچ ابایی ندارند ؛ به نحوی که حتی ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی خود را هم به خدمت میگیرند و با وجود متحمل شدن تلفات و خسارات بسیار، باز هم به این راه ادامه میدهند. مصداق بارز این نوع مبارزات، کشورمان است که همواره در مرزهای شرقی با قاچاقچیان مسلح درگیریهای سختی دارد ؛ به گونهای که طبق آمار اعلام شده، طی ده سال گذشته حدود 1500 نفر از نیروهای نظامی و انتظامی در مبارزه با قاچاقچیان مسلح به شهادت رسیدهاند. با توجه به ویژگیهایی که برای این تشکلها برشمردیم ، حداقل به دو دلیل میتوان گفت که این رهیافت چندان نتیجهبخش نبوده است.
1ـ یکی از نقاط قوت و شاید مهمترین عامل محرک این تشکلها، برخورداری از قدرت بالاست که به آنها امکان میدهد از لحاظ تجهیزات و نیروی نظامی، وضعیت بسیار خوبی داشته باشند و از آنجا که قصد کنار کشیدن از این حرفة مجرمانه را ندارند، به خود این جرأت را میدهند که با نیروهای دولتی به مبارزة مسلحانه بپردازند و اگر متحمل خساراتی شوند، از آنجا که قدرت اقتصادیشان لطمه ندیده است، میتوانند مجدداً خود را سازماندهی کنند.
2ـ همانطور که ذکر شد، حفظ اسرار گروهی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و مهمتر اینکه کمتر اتفاق میافتد کسی در این گروهها بالاتر از مافوقش را بشناسد و به همین دلیل، حتی در صورت به دام افتادن لایههای اولیه در درگیریهای مسلحانه، امکان شناسایی عناصر اصلی و رهبران آنها بسیار مشکل است.
با توجه به نقاط ضعف این قبیل راهکارها و لزوم برخورد قاطع با تشکلهای مجرمانه سازمانیافته، حدود چهار دهه است که نظر سیاستگذاران به این مسأله معطوف شده که از آنجا که هدف اصلی این جرایم کسب منافع مادی و وارد کردن درآمدشان به چرخة اقتصاد ملی و فرا ملی است ، اگر بتوان مانع تحقق هدفشان شد، پیشگیری مؤثر و مبارزة قاطعی با فعالیتهای مجرمانهشان به عمل خواهد آمد . به این ترتیب بود که در سال 1970، ایالات متحده برای اولین بار با اصلاح قانون رازداری بانکها (The Bank Secrecy Act , 1970) کلیة مؤسسات مالی از جمله بانکها را موظف کرد از مشتریان خود بخواهند منشاء سپردههای بیش از دههزار دلارشان را با ارائة مدرک معتبری مشخص کنند (Ehrlich, 1998 : 837) ..
این اولین مبارزه رسمی با تشکلهای مجرمانة سازمانیافته از طریق دست گذاشتن بر منافع مالیشان بود. اما از آنجا که مجرمین سازمانیافته نمیتوانستند از فعالیت خود دست بکشند، تصمیم گرفتند به طرق مختلف با پنهان ساختن منشاء درآمدهای نامشروعشان به آنها جلوة مشروعی بدهند تا از این طریق تحت شمول آن قانون قرار نگیرند. به این فعالیتها که در مجموع یک فرایند را تشکیل میدهند، پولشویی یا تطهیر (Money Laundering) گفته میشود.
پول و بانکداری الکترونیک ابزارهای جدید پولشویی<\/h1>
از همان ابتدا که بشر احساس کرد برای مبادلة کالاهای خود به یک عامل سنجش بها نیازمند است، پول به مفهوم امروزی خود پا به عرصه گذاشت. این ابزار در طول زمان چهرههای گوناگونی به خود گرفته است، به نحوی که از نمک، چرم، طلا و نقره گرفته تا مسکوکات و اسکناسهای متنوع رایج امروزی، هر یک تا زمانی این وظیفه را به عهده داشتهاند. همانطور که ملاحظه میشود، هر یک از این اشیاء به دلیل محدودیتهایی که داشتند، با یک سری اشیای دیگر که گمان میرفت مطلوبیت بیشتری دارند جایگزین میشدند، اما باز هم به دلیل افزایش و گستردگی مبادلات مالی به ویژه در ابعاد کلان و احساس نیاز به جابهجایی حجم بیشتری از وجوه نقدی ، تلاشها جهت یافتن ابزارهای کمحجم اما مطمئنی که قابلیت مبادلة سریع نیز داشته باشند ، برای جایگزینی با وجوه رایج ادامه یافت و همانگونه که اکنون شاهد هستیم، پول الکترونیک و به تبع آن بانکداری الکترونیک در سراسر جهان به عنوان جایگزین مطمئنی برای اسکناسها و مسکوکات رایج شناخته شدهاند.
سوء استفاده از پول و بانکداری الکترونیک در پولشویی<\/h2>
همانطور که پیش از این بیان شد ، این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفتانگیز بوده که آن را ساحل نجات و بهشت خود نامیدهاند ؛ (Schopper, 2002: 8). البته با توجه به توضیحاتی که داده شد، حداقل باید این انتظار را داشت که آنها نیز به عنوان یک شهروند عادی از ظهور این پدیده خوشحال باشند. اما آنچه که در اینجا مدنظر است، بررسی ویژگیهایی است که موجب شده در سطح کلان چون پولشویی مورد سوء استفاده قرار گیرد.
بیش از پرداختن به بحث اصلی، در ابتدا لازم به ذکر است با توجه به توضیحاتی که درباره تشکلهای مجرمانة سازمانیافته و ماهیت پول و بانکداری الکترونیک داده شد ، محرز میگردد اگر دو حوزة جرایم سازمانیافته و پول و بانکداری الکترونیک را در ابعاد کلان آنها در نظر بگیریم ، یعنی جرایم سازمانیافته ملی و فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین و آفلاین، یک نگرش را میطلبد و اگر بعد دیگر این دو حوزه را مد نظر قرار دهیم، یعنی جرایم سازمانیافته فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین، که ویژگی بینالمللی بودن از عناصر اصلی آنها محسوب میشود، رویکرد دیگری را میطلبد. بدیهی است با توجه به توضیحاتی که راجع به پولشویی و نحوة ارتکاب آن داده شد، باید گزینة دوم مدنظر قرار گیرد و مباحث مربوط به آن تجزیه و تحلیل شود.
هرچند اتخاذ یک رویکرد جامع که میتواند در کنار اقدامات ضدپولشویی فیزیکی بسیار کارآمد جلوه کند، مستلزم امعان نظر به پول الکترونیک آفلاین و نحوة سیاستگذاری آن نیز خواهد بود. در ادامه سعی میشود با بررسی تلفیقی این دو حوزه که از همپوشانی فوقالعادهای هم برخوردارند، اصل موضوع که پیشگیری از پولشویی بوسیلة پول و بانکداری الکترونیک است تبیین گردد؛ (Financial Action Task Force On Money Laundering , 1996-1997: 8.).
یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالابردن ضریب اطمینان کارکردها به کار میروند ، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال میباشد. به طور خلاصه، کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیرقابل درک تبدیل میکند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد ، لازم است فرایند رمزگشایی (Decryption) اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسالکننده و دریافتکننده محتوا توانایی انجام آن را دارند.
با توجه به این توضیحات مشخص میشود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود ، دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافتکنندة آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد، میتواند با اجرای برنامة رمزگشای مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب، چنان سطحی از محرمانه ماندن (Confidentiality) و ناشناس ماندن (Anonymity) برای این مبادلات فراهم میشود که هر کس میتواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بیآنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد.
حال سؤالی که باقی میماند این است که آیا از این وضعیت بهتر هم ممکن بود برای پولشویان فراهم شود؟
بدیهی است آنها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سهگانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر جعل، تطمیع یا حتی تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکها شوند و بدون هیچ دردسری میتوانند در کمترین زمان ممکن به اهداف خود نائل شوند.
ممکن است در مقابل این گونه استدلال شود که حل این معضل آسان است و فقط کافیست از محرمانه ماندن مبادلات الکترونیک چشمپوشی شود یا اینکه کلید رمزگشای آنها در اختیار مقامات ذیصلاح مجری قانون قرار گیرد.
در پاسخ باید گفت حتی با قبول این فرض، هنوز اصل مطلب مبنی بر آسان بودن بررسی مبادلات الکترونیک قابل مناقشه است. همانطور که اشاره شد، هر لحظه بر میزان مبادلات مالی الکترونیکی در سراسر جهان افزوده میشود که بدیهی است صرفنظر از محدودیتهای قانونی، با محدودیتهای فنی نیز مواجه هستیم. ثانیاً، حفظ اسناد و مدارک مالی حتی پیش از ظهور مقررات ضد پولشویی و پول و بانکداری الکترونیک نیز مورد توجه بوده، به نحوی که ایالات متحده در سال 1982 قانون خاص حق حفظ حریم مبادلات مالی (The Right to Financial Privacy Act, 1982) را به تصویب رساند و مطابق آن مقرر کرد اسناد مربوط به وضعیت مالی افراد در صورتی قابل دسترسی است که با پیجویی مشروع مجریان قانون مرتبط باشد و در اینجا لازم است مشتری از این افشاء مطلع شود. از سوی دیگر، این کشور در سال 1986 قانون حفظ حریم ارتباطات الکترونیکی
(The Electronic Communication Privacy Act , 1986) را به تصویب رساند و به موجب آن شنود ارتباطات الکترونیک توسط مجریان قانون را تحت ضوابط بسیار سختی قرار داد .
به این ترتیب، همان طور که ملاحظه میشود، بهرهبرداری از فناوری رمزنگاری نه تنها از باب بالا بردن ضریب ایمنی مبادلات، که از لحاظ تضمین رعایت حقوق بشر نیز توجیهپذیر است و سیاستگذاران این حوزه با اشراف به سوء استفادههای احتمالی، باز هم صراحتاً به مجریان قانون ملی و بینالمللی اجازه ندادهاند چنین حقوق مسلمی را نقض کنند.
حال سؤالی که باقی میماند این است که چه باید کرد؟ آیا باید به پولشویان اجازه داد از این فناوری بسیار سودمند در راستای مقاصد شوم خود که همانا تقویت و آمادگی هرچه بیشتر برای ارتکاب جرایم سازمانیافته میباشد بهرهبرداری کنند یا اینکه در اینجا هم میشود با برنامهریزی صحیح و وضع قواعد و مقررات مناسب امکان سوء استفاده از آن به ویژه در این سطح کلان را گرفت؟
آنچه که در جواب میتوان گفت این است که بیتردید این مسأله همانند دیگر مسایل لاینحل تلقی نمیشود، اما مسلماً حل آن با چالشهای بسیاری همراه خواهد بود؛ به ویژه آنکه اگر جرایم سازمانیافته در عرصة فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آن لاین مدنظر قرار گیرند که بدیهی است این رویکرد راه حلهای بینالمللی هم میطلبد، آن هم راه حلهایی که باید برای ملاحظات بعضاً مهمی که در فوق اشاره شد، پاسخهای متحدالشکلی ارائه دهند. بیتردید تمامی کشورها در نحوة استفاده از فناوری رمزنگاری رویة متحدالشکلی ندارند. به عنوان مثال، در ایالات متحده استفاده از فناوری رمزنگاری پیشرفتة PGP منوط به ارائة کلید رمزگشای آن به پلیس FBI میباشد، در حالی که مجریان قانون اروپایی با محدودیتهای بیشتری مواجهند. همچنین، نگاه آنها به مسأله رعایت حریم خصوصی کاربران شبکهای یا به عبارت بهتر مشتریان بانکی شبکهای یکسان نیست و از همه مهمتر اینکه تمامی کشورها در برخورد با جرایم سازمانیافته به یک اندازه تلاش نمیکنند، تا چه رسد به اینکه تن به وضع یک سری مقررات دهند که تجارت الکترونیک سودآور آنها را با تهدید مواجه میسازد. بنابراین، همان طور که ملاحظه میشود، حل تمامی این معضلات به یک اجماع بینالمللی نیازمند است.
در پایان باید گفت، با وجود تمام نارساییهایی که در باب مبارزه با پولشویی الکترونیکی برشمردیم، از آنجا که از لحاظ ماهیت همانند دیگر سوء استفادههایی است که از فضای تبادل اطلاعات به عمل میآید، میتوان راهکارهایی را که حداقل در راستای پیشگیری وضعی از این جرایم اعمال میشود را در اینجا نیز به کار برد؛ (جلالی فراهانی، 1383: 109). به هر حال، شبکههای اطلاعرسانی رایانهای به عنوان واسط ما با فضای تبادل اطلاعات در این فرایند نقش بسیار مهمی به عهده دارند. به عنوان مثال، چنانچه ارائهدهنده خدمات مرکز دادهای (Data Center) به بانکداری الکترونیک بپردازد، باید آن را موظف کرد علاوه بر مقررات کلی، مقررات خاص مربوط به بانکداری الکترونیک را که مسلماً با نظر مقامات ذیصلاح سیاسی، اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات مقرر شده و شاید در قالب یک قانون خاص هم به تصویب رسیده باشد، به اجرا گذارد.
چنانچه به مسائلی که در فوق بیان شد جامة عمل پوشانیده شود، میتوان ادعا کرد که مبارزه با پولشویی الکترونیکی، حتی از پولشویی سنتی هم آسانتر خواهد بود. چرا که در اینجا لازم نیست پرسنل ارگانهای مختلف از چندین کشور به خدمت گرفته شوند تا در مراحل سهگانة پولشویی سنتی اختلال ایجاد کنند، بلکه با یک هماهنگی بینالمللی و تدوین یک سری برنامههای رایانهای که بر مبنای سیاستگذاریهای اصولی طرحریزی شدهاند، به خوبی میتوان از عهدة پیشگیری از پولشویی الکترونیکی برآمد.
پولشویی در فضای الکترونیکی
انتقال الکترونیکی که به انتقال بی سیم شهرت دارد به بزهکاران سازمان یافته این امکان را میدهد که با بهرهگیری از بانکداری الکترونیکی ، پول های کثیف و عواید مجرمانه را درست همانند پول های ناشی از فعالیت های تجاری مشروع و قانونی ، بیهیچ خطری به حساب های مختلف منتقل کنند . در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات ، محدوده آزاد مالی و تجاری را به صورت مجازی ایجاد کرده است که میتواند فارغ از الزامات قانون گذاری و حسابرسی های مالی به فعالیت خود ادامه دهد .
پولشویی و فرار مالیاتی مهمترین اعمال مجرمانیهای هستند که امروزه در غالب نظام های حقوقی مورد توجه قرار گرفتهاند . این جرایم که توسط سازمان های تبهکار و بازرگانان وجهه قانونی به خود میگیرد ، با هدف کسب سودهای بیشتر در بازارهای رقابتی اتفاق میافتد . این دست فعالیت ها میتواند پارهای بحران های مالی در نظام اقتصادی کشور ایجاد نماید از جمله بحران ناشی چند میلیون دلار عواید ناشی از جرایم سازمان یافته در ژاپن که به بازار مالی این کشور وارد شد و بحران مالی آسیا در سال 1997 را ایجاد نمود .
کشورهایی که از فناوری پیشرفته اطلاعات بهرهمنداند در عوض ظرفیت اندکی برای مبارزه با جرایم مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند ، به بهشتی برای ارتکاب جرایم سازمان یافته از جمله پولشویی تبدیل میشوند . امروزه مقتدرترین نظام مبارزه با پولشویی به آمریکه اختصاص دارد اما با وجود تلاشهای بسیار در جهت مبارزه با این پدیده همچنان این کشور بالاترین رقم پولشویی در جهان را به خود اختصاص داده است .
فضای اینترنتی و شبکه های مجازی با ایجاد محیطی مطمئن برای مجرمان ، ارتکاب پارهای از جرایم را در محیطی مجازی تسهیل میکند و حاشیه امن مناسبی را در اختیار پولشویان قرار داده است .
روش های پولشویی الکترونیکی
در روش اول فرد پولشو با استفاده از فناوری « امضای دیجیتال » و از طریق اینترنت به طور مستقیم با مؤسسه مالی مربوط ارتباط برقرار کرده و بدون حضور فیزیکی در مؤسسه مذکور ، حساب باز میکند و با ارائه هویت ساختگی و بدون آنکه توجه کسی را به خود جلب کند ، مراحل پولشویی را انجام میدهد .
در روش دوم که عمومیت بیشتری دارد ، از ایجاد رابطه مستقیم اجتناب میشود . حوزههای تجاری که عمدتاً تحت تأثیر پولشویی الکترونیک قرار دارند عبارتند از :
بانک های تجاری ، مؤسسات اعتباری ، ادارههای پست ، تجارتهای بین المللی ، کارگزاران سهام ، شرکت های سرمایه گذاری و شرکت های بیمه .
مقایسه پول
3- حساس کردن اقتصاد ملی نسبت به انجام هر گونه فعالیت که به مشروعیت ارزهای حاصل از فعالیت های غیر قانونی میانجامد . <\/h2>
برای اولین با کنوانسیون وین مقررات درآمدهای ناشی از جرم یا مبارزه با پولشویی را در سطح بین المللی تعیین کرد و سازمان ملل متحد ، اولین سازمان بین المللی بود که در خصوص مبارزه با پولشویی معاضدت فنی ارائه کرد . مهمترین اسناد حقوقی در زمینه پولشویی ، عهدنامه وین در سال 1227 ه.ش و کنفرانس پالارمو در سال 1379 و در ضمن عهدنامه های سازمان ملل ، جامعه اروپا ، سازمان های همکاری اقتصاد و توسعه ، سازمان کشورهای آمریکا و اقدام های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است . <\/h2>
پولشویی اعتبار و در نتیجه ثبات در بازارهای مالی را از بین میبرد ، به گونهای که نظام بانکی در نتیجه جرایم سازمان یافته اعتبار خود را از دست خواهد داد و تمام سیستم های مالی جهانی و نظام مالی منطقهای مورد نظر را دچار آسیب جدی مینماید . البته کشورهای کوچک در برابر پولشویی ضربه پذیر هستند . ضمناً تسلط اقتصادی به دست آمده از طریق نامشروع بر اقتصادهای کوچک رابر سازمان های مجرم امکان پذیر میسازد . پولشویی بیشتر با جرایم سازمان یافته ارتباط دارد و یک پیامد جدی جرایم سازمان یافته ، هر نوع فعالیت مجرمانه درآمدزا است ، به طوری که اصطلاح " تجارت جرم " را نیز مصطلح ساخته است . <\/h2>
آثار منفی پولشویی <\/h2>
1- افزایش پولشویی و جرم و جنایت سبب کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه GDP میشود . همچنین رشد فعالیت های زیرزمینی به علت رشد پولشویی ، به دلیل ثبت نشدن در GDP ، سیاست های اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد . <\/h2>
2- پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم میشود و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیت های مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیانهای اقتصادی کشور میشود . پولشویی بر توزیع درآمد در سطح جامعه نیز تأثیر میگذارد . در سطوح وسیع ، فعالیت های غیرقانونی نهفته ، درآمد را از پس انداز کنندگان بزرگ به سمت سرمایه گذاران و پس اندازکنندگان کوچک و یا از سرمایه گذاریهای شفاف به سمت سرمایه گذاری هایی پر ریسک و با کیفیتی پایین هدایت میکند و در نتیجه بر رشد اقتصادی تأثیر خواهد گذاشت.<\/h2>
3- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد ، بدین صورت که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت .<\/h2>
4- از دیگر اثرات منفی پولشویی ، فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور است . بدین صورت که پولهای خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل میشوند . <\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
طبقات ملیتها و جوامع مدنی بر روی یکدیگر خواهد بود . این روند بلا واسطه با اهداف و منابع آنها اجین گردیده و بدین لحاظ یک اسلوب ویژه رهبری شناخت آن لازم است . <\/h2>
میزان پول کثیف در گردش اقتصاد کشور که حدوداً مبلغ 11 میلیارد در سال میباشد مانع بزرگی بر سر راه جهانی شده اقتصاد میباشد . <\/h2>
در حال حاضر بین اقتصاد دادان تقریباً این اجماع وجود دارد که سطح موجود پیشرفت و غنای اقتصای در جهان پیشرفته با کیفیت نهادهای توسعه یافته در اقتصاد کلان برای اجرای سیاست های پولی و مالی کارآمد برخوردارند در حالی که در کشورهای فقیر جهان چنین ضوابطی یا وجود ندارد و یا در مرحله ابتدائی خود هستند . البتهمیتوان استدلال کرد که وجود نهادهای قانونی با کیفیت بالا به همان اندازه که معلول رشد اقتصادی هست علت آن نیز محسوب میشود . اگر رابطهی علیت محسوس شود هنوز با این استدلال هماهنگ است که نهادها تأثیر تعیین کنندهای بر درآمدها دارند . فرضیه هایی که در کارهای تجربی فراوان به اثبات رسیده است . بیگمان جامعهای که قواعد حقوقی در آن نهادینه نشده است و خروج از قانون عرف و نهاد رایج آن است در گام برداشتن به سوی جهانی سازی با مشکلات عدیدهای روبررو است که پولشویی از جمله بزرگتریم این مشکلات است . البته وجود نظام اقتصادی کارا و قوانین حقوقی جهت پیشگیری از وقوع این جرم میتواند در نهادینه ساختن این مهم و قانون گرایی افراد جامعه بسیار مؤثر واقع گردد . <\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
پیش از پرداختن به این موضوع، لازم به ذکر است که معضل بغرنج جرایم سازمانیافته چنان برای کشورها گران تمام میشود که برای مبارزه با آنها، از اتخاذ رهیافتهای پرخطر و پرهزینه نیز هیچ ابایی ندارند ؛ به نحوی که حتی ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی خود را هم به خدمت میگیرند و با وجود متحمل شدن تلفات و خسارات بسیار، باز هم به این راه ادامه میدهند. مصداق بارز این نوع مبارزات، کشورمان است که همواره در مرزهای شرقی با قاچاقچیان مسلح درگیریهای سختی دارد ؛ به گونهای که طبق آمار اعلام شده، طی ده سال گذشته حدود 1500 نفر از نیروهای نظامی و انتظامی در مبارزه با قاچاقچیان مسلح به شهادت رسیدهاند. با توجه به ویژگیهایی که برای این تشکلها برشمردیم ، حداقل به دو دلیل میتوان گفت که این رهیافت چندان نتیجهبخش نبوده است.
1ـ یکی از نقاط قوت و شاید مهمترین عامل محرک این تشکلها، برخورداری از قدرت بالاست که به آنها امکان میدهد از لحاظ تجهیزات و نیروی نظامی، وضعیت بسیار خوبی داشته باشند و از آنجا که قصد کنار کشیدن از این حرفة مجرمانه را ندارند، به خود این جرأت را میدهند که با نیروهای دولتی به مبارزة مسلحانه بپردازند و اگر متحمل خساراتی شوند، از آنجا که قدرت اقتصادیشان لطمه ندیده است، میتوانند مجدداً خود را سازماندهی کنند.
2ـ همانطور که ذکر شد، حفظ اسرار گروهی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و مهمتر اینکه کمتر اتفاق میافتد کسی در این گروهها بالاتر از مافوقش را بشناسد و به همین دلیل، حتی در صورت به دام افتادن لایههای اولیه در درگیریهای مسلحانه، امکان شناسایی عناصر اصلی و رهبران آنها بسیار مشکل است.
با توجه به نقاط ضعف این قبیل راهکارها و لزوم برخورد قاطع با تشکلهای مجرمانه سازمانیافته، حدود چهار دهه است که نظر سیاستگذاران به این مسأله معطوف شده که از آنجا که هدف اصلی این جرایم کسب منافع مادی و وارد کردن درآمدشان به چرخة اقتصاد ملی و فرا ملی است ، اگر بتوان مانع تحقق هدفشان شد، پیشگیری مؤثر و مبارزة قاطعی با فعالیتهای مجرمانهشان به عمل خواهد آمد . به این ترتیب بود که در سال 1970، ایالات متحده برای اولین بار با اصلاح قانون رازداری بانکها (The Bank Secrecy Act , 1970) کلیة مؤسسات مالی از جمله بانکها را موظف کرد از مشتریان خود بخواهند منشاء سپردههای بیش از دههزار دلارشان را با ارائة مدرک معتبری مشخص کنند (Ehrlich, 1998 : 837) ..
این اولین مبارزه رسمی با تشکلهای مجرمانة سازمانیافته از طریق دست گذاشتن بر منافع مالیشان بود. اما از آنجا که مجرمین سازمانیافته نمیتوانستند از فعالیت خود دست بکشند، تصمیم گرفتند به طرق مختلف با پنهان ساختن منشاء درآمدهای نامشروعشان به آنها جلوة مشروعی بدهند تا از این طریق تحت شمول آن قانون قرار نگیرند. به این فعالیتها که در مجموع یک فرایند را تشکیل میدهند، پولشویی یا تطهیر (Money Laundering) گفته میشود.
پول و بانکداری الکترونیک ابزارهای جدید پولشویی<\/h1>
از همان ابتدا که بشر احساس کرد برای مبادلة کالاهای خود به یک عامل سنجش بها نیازمند است، پول به مفهوم امروزی خود پا به عرصه گذاشت. این ابزار در طول زمان چهرههای گوناگونی به خود گرفته است، به نحوی که از نمک، چرم، طلا و نقره گرفته تا مسکوکات و اسکناسهای متنوع رایج امروزی، هر یک تا زمانی این وظیفه را به عهده داشتهاند. همانطور که ملاحظه میشود، هر یک از این اشیاء به دلیل محدودیتهایی که داشتند، با یک سری اشیای دیگر که گمان میرفت مطلوبیت بیشتری دارند جایگزین میشدند، اما باز هم به دلیل افزایش و گستردگی مبادلات مالی به ویژه در ابعاد کلان و احساس نیاز به جابهجایی حجم بیشتری از وجوه نقدی ، تلاشها جهت یافتن ابزارهای کمحجم اما مطمئنی که قابلیت مبادلة سریع نیز داشته باشند ، برای جایگزینی با وجوه رایج ادامه یافت و همانگونه که اکنون شاهد هستیم، پول الکترونیک و به تبع آن بانکداری الکترونیک در سراسر جهان به عنوان جایگزین مطمئنی برای اسکناسها و مسکوکات رایج شناخته شدهاند.
سوء استفاده از پول و بانکداری الکترونیک در پولشویی<\/h2>
همانطور که پیش از این بیان شد ، این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفتانگیز بوده که آن را ساحل نجات و بهشت خود نامیدهاند ؛ (Schopper, 2002: 8). البته با توجه به توضیحاتی که داده شد، حداقل باید این انتظار را داشت که آنها نیز به عنوان یک شهروند عادی از ظهور این پدیده خوشحال باشند. اما آنچه که در اینجا مدنظر است، بررسی ویژگیهایی است که موجب شده در سطح کلان چون پولشویی مورد سوء استفاده قرار گیرد.
بیش از پرداختن به بحث اصلی، در ابتدا لازم به ذکر است با توجه به توضیحاتی که درباره تشکلهای مجرمانة سازمانیافته و ماهیت پول و بانکداری الکترونیک داده شد ، محرز میگردد اگر دو حوزة جرایم سازمانیافته و پول و بانکداری الکترونیک را در ابعاد کلان آنها در نظر بگیریم ، یعنی جرایم سازمانیافته ملی و فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین و آفلاین، یک نگرش را میطلبد و اگر بعد دیگر این دو حوزه را مد نظر قرار دهیم، یعنی جرایم سازمانیافته فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین، که ویژگی بینالمللی بودن از عناصر اصلی آنها محسوب میشود، رویکرد دیگری را میطلبد. بدیهی است با توجه به توضیحاتی که راجع به پولشویی و نحوة ارتکاب آن داده شد، باید گزینة دوم مدنظر قرار گیرد و مباحث مربوط به آن تجزیه و تحلیل شود.
هرچند اتخاذ یک رویکرد جامع که میتواند در کنار اقدامات ضدپولشویی فیزیکی بسیار کارآمد جلوه کند، مستلزم امعان نظر به پول الکترونیک آفلاین و نحوة سیاستگذاری آن نیز خواهد بود. در ادامه سعی میشود با بررسی تلفیقی این دو حوزه که از همپوشانی فوقالعادهای هم برخوردارند، اصل موضوع که پیشگیری از پولشویی بوسیلة پول و بانکداری الکترونیک است تبیین گردد؛ (Financial Action Task Force On Money Laundering , 1996-1997: 8.).
یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالابردن ضریب اطمینان کارکردها به کار میروند ، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال میباشد. به طور خلاصه، کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیرقابل درک تبدیل میکند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد ، لازم است فرایند رمزگشایی (Decryption) اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسالکننده و دریافتکننده محتوا توانایی انجام آن را دارند.
با توجه به این توضیحات مشخص میشود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود ، دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافتکنندة آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد، میتواند با اجرای برنامة رمزگشای مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب، چنان سطحی از محرمانه ماندن (Confidentiality) و ناشناس ماندن (Anonymity) برای این مبادلات فراهم میشود که هر کس میتواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بیآنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد.
حال سؤالی که باقی میماند این است که آیا از این وضعیت بهتر هم ممکن بود برای پولشویان فراهم شود؟
بدیهی است آنها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سهگانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر جعل، تطمیع یا حتی تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکها شوند و بدون هیچ دردسری میتوانند در کمترین زمان ممکن به اهداف خود نائل شوند.
ممکن است در مقابل این گونه استدلال شود که حل این معضل آسان است و فقط کافیست از محرمانه ماندن مبادلات الکترونیک چشمپوشی شود یا اینکه کلید رمزگشای آنها در اختیار مقامات ذیصلاح مجری قانون قرار گیرد.
در پاسخ باید گفت حتی با قبول این فرض، هنوز اصل مطلب مبنی بر آسان بودن بررسی مبادلات الکترونیک قابل مناقشه است. همانطور که اشاره شد، هر لحظه بر میزان مبادلات مالی الکترونیکی در سراسر جهان افزوده میشود که بدیهی است صرفنظر از محدودیتهای قانونی، با محدودیتهای فنی نیز مواجه هستیم. ثانیاً، حفظ اسناد و مدارک مالی حتی پیش از ظهور مقررات ضد پولشویی و پول و بانکداری الکترونیک نیز مورد توجه بوده، به نحوی که ایالات متحده در سال 1982 قانون خاص حق حفظ حریم مبادلات مالی (The Right to Financial Privacy Act, 1982) را به تصویب رساند و مطابق آن مقرر کرد اسناد مربوط به وضعیت مالی افراد در صورتی قابل دسترسی است که با پیجویی مشروع مجریان قانون مرتبط باشد و در اینجا لازم است مشتری از این افشاء مطلع شود. از سوی دیگر، این کشور در سال 1986 قانون حفظ حریم ارتباطات الکترونیکی
(The Electronic Communication Privacy Act , 1986) را به تصویب رساند و به موجب آن شنود ارتباطات الکترونیک توسط مجریان قانون را تحت ضوابط بسیار سختی قرار داد .
به این ترتیب، همان طور که ملاحظه میشود، بهرهبرداری از فناوری رمزنگاری نه تنها از باب بالا بردن ضریب ایمنی مبادلات، که از لحاظ تضمین رعایت حقوق بشر نیز توجیهپذیر است و سیاستگذاران این حوزه با اشراف به سوء استفادههای احتمالی، باز هم صراحتاً به مجریان قانون ملی و بینالمللی اجازه ندادهاند چنین حقوق مسلمی را نقض کنند.
حال سؤالی که باقی میماند این است که چه باید کرد؟ آیا باید به پولشویان اجازه داد از این فناوری بسیار سودمند در راستای مقاصد شوم خود که همانا تقویت و آمادگی هرچه بیشتر برای ارتکاب جرایم سازمانیافته میباشد بهرهبرداری کنند یا اینکه در اینجا هم میشود با برنامهریزی صحیح و وضع قواعد و مقررات مناسب امکان سوء استفاده از آن به ویژه در این سطح کلان را گرفت؟
آنچه که در جواب میتوان گفت این است که بیتردید این مسأله همانند دیگر مسایل لاینحل تلقی نمیشود، اما مسلماً حل آن با چالشهای بسیاری همراه خواهد بود؛ به ویژه آنکه اگر جرایم سازمانیافته در عرصة فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آن لاین مدنظر قرار گیرند که بدیهی است این رویکرد راه حلهای بینالمللی هم میطلبد، آن هم راه حلهایی که باید برای ملاحظات بعضاً مهمی که در فوق اشاره شد، پاسخهای متحدالشکلی ارائه دهند. بیتردید تمامی کشورها در نحوة استفاده از فناوری رمزنگاری رویة متحدالشکلی ندارند. به عنوان مثال، در ایالات متحده استفاده از فناوری رمزنگاری پیشرفتة PGP منوط به ارائة کلید رمزگشای آن به پلیس FBI میباشد، در حالی که مجریان قانون اروپایی با محدودیتهای بیشتری مواجهند. همچنین، نگاه آنها به مسأله رعایت حریم خصوصی کاربران شبکهای یا به عبارت بهتر مشتریان بانکی شبکهای یکسان نیست و از همه مهمتر اینکه تمامی کشورها در برخورد با جرایم سازمانیافته به یک اندازه تلاش نمیکنند، تا چه رسد به اینکه تن به وضع یک سری مقررات دهند که تجارت الکترونیک سودآور آنها را با تهدید مواجه میسازد. بنابراین، همان طور که ملاحظه میشود، حل تمامی این معضلات به یک اجماع بینالمللی نیازمند است.
در پایان باید گفت، با وجود تمام نارساییهایی که در باب مبارزه با پولشویی الکترونیکی برشمردیم، از آنجا که از لحاظ ماهیت همانند دیگر سوء استفادههایی است که از فضای تبادل اطلاعات به عمل میآید، میتوان راهکارهایی را که حداقل در راستای پیشگیری وضعی از این جرایم اعمال میشود را در اینجا نیز به کار برد؛ (جلالی فراهانی، 1383: 109). به هر حال، شبکههای اطلاعرسانی رایانهای به عنوان واسط ما با فضای تبادل اطلاعات در این فرایند نقش بسیار مهمی به عهده دارند. به عنوان مثال، چنانچه ارائهدهنده خدمات مرکز دادهای (Data Center) به بانکداری الکترونیک بپردازد، باید آن را موظف کرد علاوه بر مقررات کلی، مقررات خاص مربوط به بانکداری الکترونیک را که مسلماً با نظر مقامات ذیصلاح سیاسی، اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات مقرر شده و شاید در قالب یک قانون خاص هم به تصویب رسیده باشد، به اجرا گذارد.
چنانچه به مسائلی که در فوق بیان شد جامة عمل پوشانیده شود، میتوان ادعا کرد که مبارزه با پولشویی الکترونیکی، حتی از پولشویی سنتی هم آسانتر خواهد بود. چرا که در اینجا لازم نیست پرسنل ارگانهای مختلف از چندین کشور به خدمت گرفته شوند تا در مراحل سهگانة پولشویی سنتی اختلال ایجاد کنند، بلکه با یک هماهنگی بینالمللی و تدوین یک سری برنامههای رایانهای که بر مبنای سیاستگذاریهای اصولی طرحریزی شدهاند، به خوبی میتوان از عهدة پیشگیری از پولشویی الکترونیکی برآمد.
پولشویی در فضای الکترونیکی
انتقال الکترونیکی که به انتقال بی سیم شهرت دارد به بزهکاران سازمان یافته این امکان را میدهد که با بهرهگیری از بانکداری الکترونیکی ، پول های کثیف و عواید مجرمانه را درست همانند پول های ناشی از فعالیت های تجاری مشروع و قانونی ، بیهیچ خطری به حساب های مختلف منتقل کنند . در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات ، محدوده آزاد مالی و تجاری را به صورت مجازی ایجاد کرده است که میتواند فارغ از الزامات قانون گذاری و حسابرسی های مالی به فعالیت خود ادامه دهد .
پولشویی و فرار مالیاتی مهمترین اعمال مجرمانیهای هستند که امروزه در غالب نظام های حقوقی مورد توجه قرار گرفتهاند . این جرایم که توسط سازمان های تبهکار و بازرگانان وجهه قانونی به خود میگیرد ، با هدف کسب سودهای بیشتر در بازارهای رقابتی اتفاق میافتد . این دست فعالیت ها میتواند پارهای بحران های مالی در نظام اقتصادی کشور ایجاد نماید از جمله بحران ناشی چند میلیون دلار عواید ناشی از جرایم سازمان یافته در ژاپن که به بازار مالی این کشور وارد شد و بحران مالی آسیا در سال 1997 را ایجاد نمود .
کشورهایی که از فناوری پیشرفته اطلاعات بهرهمنداند در عوض ظرفیت اندکی برای مبارزه با جرایم مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند ، به بهشتی برای ارتکاب جرایم سازمان یافته از جمله پولشویی تبدیل میشوند . امروزه مقتدرترین نظام مبارزه با پولشویی به آمریکه اختصاص دارد اما با وجود تلاشهای بسیار در جهت مبارزه با این پدیده همچنان این کشور بالاترین رقم پولشویی در جهان را به خود اختصاص داده است .
فضای اینترنتی و شبکه های مجازی با ایجاد محیطی مطمئن برای مجرمان ، ارتکاب پارهای از جرایم را در محیطی مجازی تسهیل میکند و حاشیه امن مناسبی را در اختیار پولشویان قرار داده است .
روش های پولشویی الکترونیکی
در روش اول فرد پولشو با استفاده از فناوری « امضای دیجیتال » و از طریق اینترنت به طور مستقیم با مؤسسه مالی مربوط ارتباط برقرار کرده و بدون حضور فیزیکی در مؤسسه مذکور ، حساب باز میکند و با ارائه هویت ساختگی و بدون آنکه توجه کسی را به خود جلب کند ، مراحل پولشویی را انجام میدهد .
در روش دوم که عمومیت بیشتری دارد ، از ایجاد رابطه مستقیم اجتناب میشود . حوزههای تجاری که عمدتاً تحت تأثیر پولشویی الکترونیک قرار دارند عبارتند از :
بانک های تجاری ، مؤسسات اعتباری ، ادارههای پست ، تجارتهای بین المللی ، کارگزاران سهام ، شرکت های سرمایه گذاری و شرکت های بیمه .
مقایسه پول
پولشویی اعتبار و در نتیجه ثبات در بازارهای مالی را از بین میبرد ، به گونهای که نظام بانکی در نتیجه جرایم سازمان یافته اعتبار خود را از دست خواهد داد و تمام سیستم های مالی جهانی و نظام مالی منطقهای مورد نظر را دچار آسیب جدی مینماید . البته کشورهای کوچک در برابر پولشویی ضربه پذیر هستند . ضمناً تسلط اقتصادی به دست آمده از طریق نامشروع بر اقتصادهای کوچک رابر سازمان های مجرم امکان پذیر میسازد . پولشویی بیشتر با جرایم سازمان یافته ارتباط دارد و یک پیامد جدی جرایم سازمان یافته ، هر نوع فعالیت مجرمانه درآمدزا است ، به طوری که اصطلاح " تجارت جرم " را نیز مصطلح ساخته است . <\/h2>
آثار منفی پولشویی <\/h2>
1- افزایش پولشویی و جرم و جنایت سبب کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه GDP میشود . همچنین رشد فعالیت های زیرزمینی به علت رشد پولشویی ، به دلیل ثبت نشدن در GDP ، سیاست های اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد . <\/h2>
2- پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم میشود و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیت های مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیانهای اقتصادی کشور میشود . پولشویی بر توزیع درآمد در سطح جامعه نیز تأثیر میگذارد . در سطوح وسیع ، فعالیت های غیرقانونی نهفته ، درآمد را از پس انداز کنندگان بزرگ به سمت سرمایه گذاران و پس اندازکنندگان کوچک و یا از سرمایه گذاریهای شفاف به سمت سرمایه گذاری هایی پر ریسک و با کیفیتی پایین هدایت میکند و در نتیجه بر رشد اقتصادی تأثیر خواهد گذاشت.<\/h2>
3- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد ، بدین صورت که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت .<\/h2>
4- از دیگر اثرات منفی پولشویی ، فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور است . بدین صورت که پولهای خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل میشوند . <\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
طبقات ملیتها و جوامع مدنی بر روی یکدیگر خواهد بود . این روند بلا واسطه با اهداف و منابع آنها اجین گردیده و بدین لحاظ یک اسلوب ویژه رهبری شناخت آن لازم است . <\/h2>
میزان پول کثیف در گردش اقتصاد کشور که حدوداً مبلغ 11 میلیارد در سال میباشد مانع بزرگی بر سر راه جهانی شده اقتصاد میباشد . <\/h2>
در حال حاضر بین اقتصاد دادان تقریباً این اجماع وجود دارد که سطح موجود پیشرفت و غنای اقتصای در جهان پیشرفته با کیفیت نهادهای توسعه یافته در اقتصاد کلان برای اجرای سیاست های پولی و مالی کارآمد برخوردارند در حالی که در کشورهای فقیر جهان چنین ضوابطی یا وجود ندارد و یا در مرحله ابتدائی خود هستند . البتهمیتوان استدلال کرد که وجود نهادهای قانونی با کیفیت بالا به همان اندازه که معلول رشد اقتصادی هست علت آن نیز محسوب میشود . اگر رابطهی علیت محسوس شود هنوز با این استدلال هماهنگ است که نهادها تأثیر تعیین کنندهای بر درآمدها دارند . فرضیه هایی که در کارهای تجربی فراوان به اثبات رسیده است . بیگمان جامعهای که قواعد حقوقی در آن نهادینه نشده است و خروج از قانون عرف و نهاد رایج آن است در گام برداشتن به سوی جهانی سازی با مشکلات عدیدهای روبررو است که پولشویی از جمله بزرگتریم این مشکلات است . البته وجود نظام اقتصادی کارا و قوانین حقوقی جهت پیشگیری از وقوع این جرم میتواند در نهادینه ساختن این مهم و قانون گرایی افراد جامعه بسیار مؤثر واقع گردد . <\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
پیش از پرداختن به این موضوع، لازم به ذکر است که معضل بغرنج جرایم سازمانیافته چنان برای کشورها گران تمام میشود که برای مبارزه با آنها، از اتخاذ رهیافتهای پرخطر و پرهزینه نیز هیچ ابایی ندارند ؛ به نحوی که حتی ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی خود را هم به خدمت میگیرند و با وجود متحمل شدن تلفات و خسارات بسیار، باز هم به این راه ادامه میدهند. مصداق بارز این نوع مبارزات، کشورمان است که همواره در مرزهای شرقی با قاچاقچیان مسلح درگیریهای سختی دارد ؛ به گونهای که طبق آمار اعلام شده، طی ده سال گذشته حدود 1500 نفر از نیروهای نظامی و انتظامی در مبارزه با قاچاقچیان مسلح به شهادت رسیدهاند. با توجه به ویژگیهایی که برای این تشکلها برشمردیم ، حداقل به دو دلیل میتوان گفت که این رهیافت چندان نتیجهبخش نبوده است.
1ـ یکی از نقاط قوت و شاید مهمترین عامل محرک این تشکلها، برخورداری از قدرت بالاست که به آنها امکان میدهد از لحاظ تجهیزات و نیروی نظامی، وضعیت بسیار خوبی داشته باشند و از آنجا که قصد کنار کشیدن از این حرفة مجرمانه را ندارند، به خود این جرأت را میدهند که با نیروهای دولتی به مبارزة مسلحانه بپردازند و اگر متحمل خساراتی شوند، از آنجا که قدرت اقتصادیشان لطمه ندیده است، میتوانند مجدداً خود را سازماندهی کنند.
2ـ همانطور که ذکر شد، حفظ اسرار گروهی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و مهمتر اینکه کمتر اتفاق میافتد کسی در این گروهها بالاتر از مافوقش را بشناسد و به همین دلیل، حتی در صورت به دام افتادن لایههای اولیه در درگیریهای مسلحانه، امکان شناسایی عناصر اصلی و رهبران آنها بسیار مشکل است.
با توجه به نقاط ضعف این قبیل راهکارها و لزوم برخورد قاطع با تشکلهای مجرمانه سازمانیافته، حدود چهار دهه است که نظر سیاستگذاران به این مسأله معطوف شده که از آنجا که هدف اصلی این جرایم کسب منافع مادی و وارد کردن درآمدشان به چرخة اقتصاد ملی و فرا ملی است ، اگر بتوان مانع تحقق هدفشان شد، پیشگیری مؤثر و مبارزة قاطعی با فعالیتهای مجرمانهشان به عمل خواهد آمد . به این ترتیب بود که در سال 1970، ایالات متحده برای اولین بار با اصلاح قانون رازداری بانکها (The Bank Secrecy Act , 1970) کلیة مؤسسات مالی از جمله بانکها را موظف کرد از مشتریان خود بخواهند منشاء سپردههای بیش از دههزار دلارشان را با ارائة مدرک معتبری مشخص کنند (Ehrlich, 1998 : 837) ..
این اولین مبارزه رسمی با تشکلهای مجرمانة سازمانیافته از طریق دست گذاشتن بر منافع مالیشان بود. اما از آنجا که مجرمین سازمانیافته نمیتوانستند از فعالیت خود دست بکشند، تصمیم گرفتند به طرق مختلف با پنهان ساختن منشاء درآمدهای نامشروعشان به آنها جلوة مشروعی بدهند تا از این طریق تحت شمول آن قانون قرار نگیرند. به این فعالیتها که در مجموع یک فرایند را تشکیل میدهند، پولشویی یا تطهیر (Money Laundering) گفته میشود.
پول و بانکداری الکترونیک ابزارهای جدید پولشویی<\/h1>
از همان ابتدا که بشر احساس کرد برای مبادلة کالاهای خود به یک عامل سنجش بها نیازمند است، پول به مفهوم امروزی خود پا به عرصه گذاشت. این ابزار در طول زمان چهرههای گوناگونی به خود گرفته است، به نحوی که از نمک، چرم، طلا و نقره گرفته تا مسکوکات و اسکناسهای متنوع رایج امروزی، هر یک تا زمانی این وظیفه را به عهده داشتهاند. همانطور که ملاحظه میشود، هر یک از این اشیاء به دلیل محدودیتهایی که داشتند، با یک سری اشیای دیگر که گمان میرفت مطلوبیت بیشتری دارند جایگزین میشدند، اما باز هم به دلیل افزایش و گستردگی مبادلات مالی به ویژه در ابعاد کلان و احساس نیاز به جابهجایی حجم بیشتری از وجوه نقدی ، تلاشها جهت یافتن ابزارهای کمحجم اما مطمئنی که قابلیت مبادلة سریع نیز داشته باشند ، برای جایگزینی با وجوه رایج ادامه یافت و همانگونه که اکنون شاهد هستیم، پول الکترونیک و به تبع آن بانکداری الکترونیک در سراسر جهان به عنوان جایگزین مطمئنی برای اسکناسها و مسکوکات رایج شناخته شدهاند.
سوء استفاده از پول و بانکداری الکترونیک در پولشویی<\/h2>
همانطور که پیش از این بیان شد ، این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفتانگیز بوده که آن را ساحل نجات و بهشت خود نامیدهاند ؛ (Schopper, 2002: 8). البته با توجه به توضیحاتی که داده شد، حداقل باید این انتظار را داشت که آنها نیز به عنوان یک شهروند عادی از ظهور این پدیده خوشحال باشند. اما آنچه که در اینجا مدنظر است، بررسی ویژگیهایی است که موجب شده در سطح کلان چون پولشویی مورد سوء استفاده قرار گیرد.
بیش از پرداختن به بحث اصلی، در ابتدا لازم به ذکر است با توجه به توضیحاتی که درباره تشکلهای مجرمانة سازمانیافته و ماهیت پول و بانکداری الکترونیک داده شد ، محرز میگردد اگر دو حوزة جرایم سازمانیافته و پول و بانکداری الکترونیک را در ابعاد کلان آنها در نظر بگیریم ، یعنی جرایم سازمانیافته ملی و فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین و آفلاین، یک نگرش را میطلبد و اگر بعد دیگر این دو حوزه را مد نظر قرار دهیم، یعنی جرایم سازمانیافته فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین، که ویژگی بینالمللی بودن از عناصر اصلی آنها محسوب میشود، رویکرد دیگری را میطلبد. بدیهی است با توجه به توضیحاتی که راجع به پولشویی و نحوة ارتکاب آن داده شد، باید گزینة دوم مدنظر قرار گیرد و مباحث مربوط به آن تجزیه و تحلیل شود.
هرچند اتخاذ یک رویکرد جامع که میتواند در کنار اقدامات ضدپولشویی فیزیکی بسیار کارآمد جلوه کند، مستلزم امعان نظر به پول الکترونیک آفلاین و نحوة سیاستگذاری آن نیز خواهد بود. در ادامه سعی میشود با بررسی تلفیقی این دو حوزه که از همپوشانی فوقالعادهای هم برخوردارند، اصل موضوع که پیشگیری از پولشویی بوسیلة پول و بانکداری الکترونیک است تبیین گردد؛ (Financial Action Task Force On Money Laundering , 1996-1997: 8.).
یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالابردن ضریب اطمینان کارکردها به کار میروند ، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال میباشد. به طور خلاصه، کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیرقابل درک تبدیل میکند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد ، لازم است فرایند رمزگشایی (Decryption) اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسالکننده و دریافتکننده محتوا توانایی انجام آن را دارند.
با توجه به این توضیحات مشخص میشود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود ، دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافتکنندة آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد، میتواند با اجرای برنامة رمزگشای مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب، چنان سطحی از محرمانه ماندن (Confidentiality) و ناشناس ماندن (Anonymity) برای این مبادلات فراهم میشود که هر کس میتواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بیآنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد.
حال سؤالی که باقی میماند این است که آیا از این وضعیت بهتر هم ممکن بود برای پولشویان فراهم شود؟
بدیهی است آنها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سهگانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر جعل، تطمیع یا حتی تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکها شوند و بدون هیچ دردسری میتوانند در کمترین زمان ممکن به اهداف خود نائل شوند.
ممکن است در مقابل این گونه استدلال شود که حل این معضل آسان است و فقط کافیست از محرمانه ماندن مبادلات الکترونیک چشمپوشی شود یا اینکه کلید رمزگشای آنها در اختیار مقامات ذیصلاح مجری قانون قرار گیرد.
در پاسخ باید گفت حتی با قبول این فرض، هنوز اصل مطلب مبنی بر آسان بودن بررسی مبادلات الکترونیک قابل مناقشه است. همانطور که اشاره شد، هر لحظه بر میزان مبادلات مالی الکترونیکی در سراسر جهان افزوده میشود که بدیهی است صرفنظر از محدودیتهای قانونی، با محدودیتهای فنی نیز مواجه هستیم. ثانیاً، حفظ اسناد و مدارک مالی حتی پیش از ظهور مقررات ضد پولشویی و پول و بانکداری الکترونیک نیز مورد توجه بوده، به نحوی که ایالات متحده در سال 1982 قانون خاص حق حفظ حریم مبادلات مالی (The Right to Financial Privacy Act, 1982) را به تصویب رساند و مطابق آن مقرر کرد اسناد مربوط به وضعیت مالی افراد در صورتی قابل دسترسی است که با پیجویی مشروع مجریان قانون مرتبط باشد و در اینجا لازم است مشتری از این افشاء مطلع شود. از سوی دیگر، این کشور در سال 1986 قانون حفظ حریم ارتباطات الکترونیکی
(The Electronic Communication Privacy Act , 1986) را به تصویب رساند و به موجب آن شنود ارتباطات الکترونیک توسط مجریان قانون را تحت ضوابط بسیار سختی قرار داد .
به این ترتیب، همان طور که ملاحظه میشود، بهرهبرداری از فناوری رمزنگاری نه تنها از باب بالا بردن ضریب ایمنی مبادلات، که از لحاظ تضمین رعایت حقوق بشر نیز توجیهپذیر است و سیاستگذاران این حوزه با اشراف به سوء استفادههای احتمالی، باز هم صراحتاً به مجریان قانون ملی و بینالمللی اجازه ندادهاند چنین حقوق مسلمی را نقض کنند.
حال سؤالی که باقی میماند این است که چه باید کرد؟ آیا باید به پولشویان اجازه داد از این فناوری بسیار سودمند در راستای مقاصد شوم خود که همانا تقویت و آمادگی هرچه بیشتر برای ارتکاب جرایم سازمانیافته میباشد بهرهبرداری کنند یا اینکه در اینجا هم میشود با برنامهریزی صحیح و وضع قواعد و مقررات مناسب امکان سوء استفاده از آن به ویژه در این سطح کلان را گرفت؟
آنچه که در جواب میتوان گفت این است که بیتردید این مسأله همانند دیگر مسایل لاینحل تلقی نمیشود، اما مسلماً حل آن با چالشهای بسیاری همراه خواهد بود؛ به ویژه آنکه اگر جرایم سازمانیافته در عرصة فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آن لاین مدنظر قرار گیرند که بدیهی است این رویکرد راه حلهای بینالمللی هم میطلبد، آن هم راه حلهایی که باید برای ملاحظات بعضاً مهمی که در فوق اشاره شد، پاسخهای متحدالشکلی ارائه دهند. بیتردید تمامی کشورها در نحوة استفاده از فناوری رمزنگاری رویة متحدالشکلی ندارند. به عنوان مثال، در ایالات متحده استفاده از فناوری رمزنگاری پیشرفتة PGP منوط به ارائة کلید رمزگشای آن به پلیس FBI میباشد، در حالی که مجریان قانون اروپایی با محدودیتهای بیشتری مواجهند. همچنین، نگاه آنها به مسأله رعایت حریم خصوصی کاربران شبکهای یا به عبارت بهتر مشتریان بانکی شبکهای یکسان نیست و از همه مهمتر اینکه تمامی کشورها در برخورد با جرایم سازمانیافته به یک اندازه تلاش نمیکنند، تا چه رسد به اینکه تن به وضع یک سری مقررات دهند که تجارت الکترونیک سودآور آنها را با تهدید مواجه میسازد. بنابراین، همان طور که ملاحظه میشود، حل تمامی این معضلات به یک اجماع بینالمللی نیازمند است.
در پایان باید گفت، با وجود تمام نارساییهایی که در باب مبارزه با پولشویی الکترونیکی برشمردیم، از آنجا که از لحاظ ماهیت همانند دیگر سوء استفادههایی است که از فضای تبادل اطلاعات به عمل میآید، میتوان راهکارهایی را که حداقل در راستای پیشگیری وضعی از این جرایم اعمال میشود را در اینجا نیز به کار برد؛ (جلالی فراهانی، 1383: 109). به هر حال، شبکههای اطلاعرسانی رایانهای به عنوان واسط ما با فضای تبادل اطلاعات در این فرایند نقش بسیار مهمی به عهده دارند. به عنوان مثال، چنانچه ارائهدهنده خدمات مرکز دادهای (Data Center) به بانکداری الکترونیک بپردازد، باید آن را موظف کرد علاوه بر مقررات کلی، مقررات خاص مربوط به بانکداری الکترونیک را که مسلماً با نظر مقامات ذیصلاح سیاسی، اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات مقرر شده و شاید در قالب یک قانون خاص هم به تصویب رسیده باشد، به اجرا گذارد.
چنانچه به مسائلی که در فوق بیان شد جامة عمل پوشانیده شود، میتوان ادعا کرد که مبارزه با پولشویی الکترونیکی، حتی از پولشویی سنتی هم آسانتر خواهد بود. چرا که در اینجا لازم نیست پرسنل ارگانهای مختلف از چندین کشور به خدمت گرفته شوند تا در مراحل سهگانة پولشویی سنتی اختلال ایجاد کنند، بلکه با یک هماهنگی بینالمللی و تدوین یک سری برنامههای رایانهای که بر مبنای سیاستگذاریهای اصولی طرحریزی شدهاند، به خوبی میتوان از عهدة پیشگیری از پولشویی الکترونیکی برآمد.
پولشویی در فضای الکترونیکی
انتقال الکترونیکی که به انتقال بی سیم شهرت دارد به بزهکاران سازمان یافته این امکان را میدهد که با بهرهگیری از بانکداری الکترونیکی ، پول های کثیف و عواید مجرمانه را درست همانند پول های ناشی از فعالیت های تجاری مشروع و قانونی ، بیهیچ خطری به حساب های مختلف منتقل کنند . در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات ، محدوده آزاد مالی و تجاری را به صورت مجازی ایجاد کرده است که میتواند فارغ از الزامات قانون گذاری و حسابرسی های مالی به فعالیت خود ادامه دهد .
پولشویی و فرار مالیاتی مهمترین اعمال مجرمانیهای هستند که امروزه در غالب نظام های حقوقی مورد توجه قرار گرفتهاند . این جرایم که توسط سازمان های تبهکار و بازرگانان وجهه قانونی به خود میگیرد ، با هدف کسب سودهای بیشتر در بازارهای رقابتی اتفاق میافتد . این دست فعالیت ها میتواند پارهای بحران های مالی در نظام اقتصادی کشور ایجاد نماید از جمله بحران ناشی چند میلیون دلار عواید ناشی از جرایم سازمان یافته در ژاپن که به بازار مالی این کشور وارد شد و بحران مالی آسیا در سال 1997 را ایجاد نمود .
کشورهایی که از فناوری پیشرفته اطلاعات بهرهمنداند در عوض ظرفیت اندکی برای مبارزه با جرایم مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند ، به بهشتی برای ارتکاب جرایم سازمان یافته از جمله پولشویی تبدیل میشوند . امروزه مقتدرترین نظام مبارزه با پولشویی به آمریکه اختصاص دارد اما با وجود تلاشهای بسیار در جهت مبارزه با این پدیده همچنان این کشور بالاترین رقم پولشویی در جهان را به خود اختصاص داده است .
فضای اینترنتی و شبکه های مجازی با ایجاد محیطی مطمئن برای مجرمان ، ارتکاب پارهای از جرایم را در محیطی مجازی تسهیل میکند و حاشیه امن مناسبی را در اختیار پولشویان قرار داده است .
روش های پولشویی الکترونیکی
در روش اول فرد پولشو با استفاده از فناوری « امضای دیجیتال » و از طریق اینترنت به طور مستقیم با مؤسسه مالی مربوط ارتباط برقرار کرده و بدون حضور فیزیکی در مؤسسه مذکور ، حساب باز میکند و با ارائه هویت ساختگی و بدون آنکه توجه کسی را به خود جلب کند ، مراحل پولشویی را انجام میدهد .
در روش دوم که عمومیت بیشتری دارد ، از ایجاد رابطه مستقیم اجتناب میشود . حوزههای تجاری که عمدتاً تحت تأثیر پولشویی الکترونیک قرار دارند عبارتند از :
بانک های تجاری ، مؤسسات اعتباری ، ادارههای پست ، تجارتهای بین المللی ، کارگزاران سهام ، شرکت های سرمایه گذاری و شرکت های بیمه .
مقایسه پول
1- افزایش پولشویی و جرم و جنایت سبب کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه GDP میشود . همچنین رشد فعالیت های زیرزمینی به علت رشد پولشویی ، به دلیل ثبت نشدن در GDP ، سیاست های اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد . <\/h2>
2- پولشویی موجب شیوع بیشتر جرایم میشود و تمایل به سرمایه گذاری در فعالیت های مولد را کاهش داده و موجب تضعیف بنیانهای اقتصادی کشور میشود . پولشویی بر توزیع درآمد در سطح جامعه نیز تأثیر میگذارد . در سطوح وسیع ، فعالیت های غیرقانونی نهفته ، درآمد را از پس انداز کنندگان بزرگ به سمت سرمایه گذاران و پس اندازکنندگان کوچک و یا از سرمایه گذاریهای شفاف به سمت سرمایه گذاری هایی پر ریسک و با کیفیتی پایین هدایت میکند و در نتیجه بر رشد اقتصادی تأثیر خواهد گذاشت.<\/h2>
3- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد ، بدین صورت که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت .<\/h2>
4- از دیگر اثرات منفی پولشویی ، فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور است . بدین صورت که پولهای خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل میشوند . <\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
طبقات ملیتها و جوامع مدنی بر روی یکدیگر خواهد بود . این روند بلا واسطه با اهداف و منابع آنها اجین گردیده و بدین لحاظ یک اسلوب ویژه رهبری شناخت آن لازم است . <\/h2>
میزان پول کثیف در گردش اقتصاد کشور که حدوداً مبلغ 11 میلیارد در سال میباشد مانع بزرگی بر سر راه جهانی شده اقتصاد میباشد . <\/h2>
در حال حاضر بین اقتصاد دادان تقریباً این اجماع وجود دارد که سطح موجود پیشرفت و غنای اقتصای در جهان پیشرفته با کیفیت نهادهای توسعه یافته در اقتصاد کلان برای اجرای سیاست های پولی و مالی کارآمد برخوردارند در حالی که در کشورهای فقیر جهان چنین ضوابطی یا وجود ندارد و یا در مرحله ابتدائی خود هستند . البتهمیتوان استدلال کرد که وجود نهادهای قانونی با کیفیت بالا به همان اندازه که معلول رشد اقتصادی هست علت آن نیز محسوب میشود . اگر رابطهی علیت محسوس شود هنوز با این استدلال هماهنگ است که نهادها تأثیر تعیین کنندهای بر درآمدها دارند . فرضیه هایی که در کارهای تجربی فراوان به اثبات رسیده است . بیگمان جامعهای که قواعد حقوقی در آن نهادینه نشده است و خروج از قانون عرف و نهاد رایج آن است در گام برداشتن به سوی جهانی سازی با مشکلات عدیدهای روبررو است که پولشویی از جمله بزرگتریم این مشکلات است . البته وجود نظام اقتصادی کارا و قوانین حقوقی جهت پیشگیری از وقوع این جرم میتواند در نهادینه ساختن این مهم و قانون گرایی افراد جامعه بسیار مؤثر واقع گردد . <\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
پیش از پرداختن به این موضوع، لازم به ذکر است که معضل بغرنج جرایم سازمانیافته چنان برای کشورها گران تمام میشود که برای مبارزه با آنها، از اتخاذ رهیافتهای پرخطر و پرهزینه نیز هیچ ابایی ندارند ؛ به نحوی که حتی ارتش و دیگر نیروهای نظامی و امنیتی خود را هم به خدمت میگیرند و با وجود متحمل شدن تلفات و خسارات بسیار، باز هم به این راه ادامه میدهند. مصداق بارز این نوع مبارزات، کشورمان است که همواره در مرزهای شرقی با قاچاقچیان مسلح درگیریهای سختی دارد ؛ به گونهای که طبق آمار اعلام شده، طی ده سال گذشته حدود 1500 نفر از نیروهای نظامی و انتظامی در مبارزه با قاچاقچیان مسلح به شهادت رسیدهاند. با توجه به ویژگیهایی که برای این تشکلها برشمردیم ، حداقل به دو دلیل میتوان گفت که این رهیافت چندان نتیجهبخش نبوده است.
1ـ یکی از نقاط قوت و شاید مهمترین عامل محرک این تشکلها، برخورداری از قدرت بالاست که به آنها امکان میدهد از لحاظ تجهیزات و نیروی نظامی، وضعیت بسیار خوبی داشته باشند و از آنجا که قصد کنار کشیدن از این حرفة مجرمانه را ندارند، به خود این جرأت را میدهند که با نیروهای دولتی به مبارزة مسلحانه بپردازند و اگر متحمل خساراتی شوند، از آنجا که قدرت اقتصادیشان لطمه ندیده است، میتوانند مجدداً خود را سازماندهی کنند.
2ـ همانطور که ذکر شد، حفظ اسرار گروهی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و مهمتر اینکه کمتر اتفاق میافتد کسی در این گروهها بالاتر از مافوقش را بشناسد و به همین دلیل، حتی در صورت به دام افتادن لایههای اولیه در درگیریهای مسلحانه، امکان شناسایی عناصر اصلی و رهبران آنها بسیار مشکل است.
با توجه به نقاط ضعف این قبیل راهکارها و لزوم برخورد قاطع با تشکلهای مجرمانه سازمانیافته، حدود چهار دهه است که نظر سیاستگذاران به این مسأله معطوف شده که از آنجا که هدف اصلی این جرایم کسب منافع مادی و وارد کردن درآمدشان به چرخة اقتصاد ملی و فرا ملی است ، اگر بتوان مانع تحقق هدفشان شد، پیشگیری مؤثر و مبارزة قاطعی با فعالیتهای مجرمانهشان به عمل خواهد آمد . به این ترتیب بود که در سال 1970، ایالات متحده برای اولین بار با اصلاح قانون رازداری بانکها (The Bank Secrecy Act , 1970) کلیة مؤسسات مالی از جمله بانکها را موظف کرد از مشتریان خود بخواهند منشاء سپردههای بیش از دههزار دلارشان را با ارائة مدرک معتبری مشخص کنند (Ehrlich, 1998 : 837) ..
این اولین مبارزه رسمی با تشکلهای مجرمانة سازمانیافته از طریق دست گذاشتن بر منافع مالیشان بود. اما از آنجا که مجرمین سازمانیافته نمیتوانستند از فعالیت خود دست بکشند، تصمیم گرفتند به طرق مختلف با پنهان ساختن منشاء درآمدهای نامشروعشان به آنها جلوة مشروعی بدهند تا از این طریق تحت شمول آن قانون قرار نگیرند. به این فعالیتها که در مجموع یک فرایند را تشکیل میدهند، پولشویی یا تطهیر (Money Laundering) گفته میشود.
پول و بانکداری الکترونیک ابزارهای جدید پولشویی<\/h1>
از همان ابتدا که بشر احساس کرد برای مبادلة کالاهای خود به یک عامل سنجش بها نیازمند است، پول به مفهوم امروزی خود پا به عرصه گذاشت. این ابزار در طول زمان چهرههای گوناگونی به خود گرفته است، به نحوی که از نمک، چرم، طلا و نقره گرفته تا مسکوکات و اسکناسهای متنوع رایج امروزی، هر یک تا زمانی این وظیفه را به عهده داشتهاند. همانطور که ملاحظه میشود، هر یک از این اشیاء به دلیل محدودیتهایی که داشتند، با یک سری اشیای دیگر که گمان میرفت مطلوبیت بیشتری دارند جایگزین میشدند، اما باز هم به دلیل افزایش و گستردگی مبادلات مالی به ویژه در ابعاد کلان و احساس نیاز به جابهجایی حجم بیشتری از وجوه نقدی ، تلاشها جهت یافتن ابزارهای کمحجم اما مطمئنی که قابلیت مبادلة سریع نیز داشته باشند ، برای جایگزینی با وجوه رایج ادامه یافت و همانگونه که اکنون شاهد هستیم، پول الکترونیک و به تبع آن بانکداری الکترونیک در سراسر جهان به عنوان جایگزین مطمئنی برای اسکناسها و مسکوکات رایج شناخته شدهاند.
سوء استفاده از پول و بانکداری الکترونیک در پولشویی<\/h2>
همانطور که پیش از این بیان شد ، این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفتانگیز بوده که آن را ساحل نجات و بهشت خود نامیدهاند ؛ (Schopper, 2002: 8). البته با توجه به توضیحاتی که داده شد، حداقل باید این انتظار را داشت که آنها نیز به عنوان یک شهروند عادی از ظهور این پدیده خوشحال باشند. اما آنچه که در اینجا مدنظر است، بررسی ویژگیهایی است که موجب شده در سطح کلان چون پولشویی مورد سوء استفاده قرار گیرد.
بیش از پرداختن به بحث اصلی، در ابتدا لازم به ذکر است با توجه به توضیحاتی که درباره تشکلهای مجرمانة سازمانیافته و ماهیت پول و بانکداری الکترونیک داده شد ، محرز میگردد اگر دو حوزة جرایم سازمانیافته و پول و بانکداری الکترونیک را در ابعاد کلان آنها در نظر بگیریم ، یعنی جرایم سازمانیافته ملی و فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین و آفلاین، یک نگرش را میطلبد و اگر بعد دیگر این دو حوزه را مد نظر قرار دهیم، یعنی جرایم سازمانیافته فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آنلاین، که ویژگی بینالمللی بودن از عناصر اصلی آنها محسوب میشود، رویکرد دیگری را میطلبد. بدیهی است با توجه به توضیحاتی که راجع به پولشویی و نحوة ارتکاب آن داده شد، باید گزینة دوم مدنظر قرار گیرد و مباحث مربوط به آن تجزیه و تحلیل شود.
هرچند اتخاذ یک رویکرد جامع که میتواند در کنار اقدامات ضدپولشویی فیزیکی بسیار کارآمد جلوه کند، مستلزم امعان نظر به پول الکترونیک آفلاین و نحوة سیاستگذاری آن نیز خواهد بود. در ادامه سعی میشود با بررسی تلفیقی این دو حوزه که از همپوشانی فوقالعادهای هم برخوردارند، اصل موضوع که پیشگیری از پولشویی بوسیلة پول و بانکداری الکترونیک است تبیین گردد؛ (Financial Action Task Force On Money Laundering , 1996-1997: 8.).
یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالابردن ضریب اطمینان کارکردها به کار میروند ، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال میباشد. به طور خلاصه، کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیرقابل درک تبدیل میکند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد ، لازم است فرایند رمزگشایی (Decryption) اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسالکننده و دریافتکننده محتوا توانایی انجام آن را دارند.
با توجه به این توضیحات مشخص میشود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود ، دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافتکنندة آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد، میتواند با اجرای برنامة رمزگشای مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب، چنان سطحی از محرمانه ماندن (Confidentiality) و ناشناس ماندن (Anonymity) برای این مبادلات فراهم میشود که هر کس میتواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بیآنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد.
حال سؤالی که باقی میماند این است که آیا از این وضعیت بهتر هم ممکن بود برای پولشویان فراهم شود؟
بدیهی است آنها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سهگانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر جعل، تطمیع یا حتی تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکها شوند و بدون هیچ دردسری میتوانند در کمترین زمان ممکن به اهداف خود نائل شوند.
ممکن است در مقابل این گونه استدلال شود که حل این معضل آسان است و فقط کافیست از محرمانه ماندن مبادلات الکترونیک چشمپوشی شود یا اینکه کلید رمزگشای آنها در اختیار مقامات ذیصلاح مجری قانون قرار گیرد.
در پاسخ باید گفت حتی با قبول این فرض، هنوز اصل مطلب مبنی بر آسان بودن بررسی مبادلات الکترونیک قابل مناقشه است. همانطور که اشاره شد، هر لحظه بر میزان مبادلات مالی الکترونیکی در سراسر جهان افزوده میشود که بدیهی است صرفنظر از محدودیتهای قانونی، با محدودیتهای فنی نیز مواجه هستیم. ثانیاً، حفظ اسناد و مدارک مالی حتی پیش از ظهور مقررات ضد پولشویی و پول و بانکداری الکترونیک نیز مورد توجه بوده، به نحوی که ایالات متحده در سال 1982 قانون خاص حق حفظ حریم مبادلات مالی (The Right to Financial Privacy Act, 1982) را به تصویب رساند و مطابق آن مقرر کرد اسناد مربوط به وضعیت مالی افراد در صورتی قابل دسترسی است که با پیجویی مشروع مجریان قانون مرتبط باشد و در اینجا لازم است مشتری از این افشاء مطلع شود. از سوی دیگر، این کشور در سال 1986 قانون حفظ حریم ارتباطات الکترونیکی
(The Electronic Communication Privacy Act , 1986) را به تصویب رساند و به موجب آن شنود ارتباطات الکترونیک توسط مجریان قانون را تحت ضوابط بسیار سختی قرار داد .
به این ترتیب، همان طور که ملاحظه میشود، بهرهبرداری از فناوری رمزنگاری نه تنها از باب بالا بردن ضریب ایمنی مبادلات، که از لحاظ تضمین رعایت حقوق بشر نیز توجیهپذیر است و سیاستگذاران این حوزه با اشراف به سوء استفادههای احتمالی، باز هم صراحتاً به مجریان قانون ملی و بینالمللی اجازه ندادهاند چنین حقوق مسلمی را نقض کنند.
حال سؤالی که باقی میماند این است که چه باید کرد؟ آیا باید به پولشویان اجازه داد از این فناوری بسیار سودمند در راستای مقاصد شوم خود که همانا تقویت و آمادگی هرچه بیشتر برای ارتکاب جرایم سازمانیافته میباشد بهرهبرداری کنند یا اینکه در اینجا هم میشود با برنامهریزی صحیح و وضع قواعد و مقررات مناسب امکان سوء استفاده از آن به ویژه در این سطح کلان را گرفت؟
آنچه که در جواب میتوان گفت این است که بیتردید این مسأله همانند دیگر مسایل لاینحل تلقی نمیشود، اما مسلماً حل آن با چالشهای بسیاری همراه خواهد بود؛ به ویژه آنکه اگر جرایم سازمانیافته در عرصة فراملی و پول و بانکداری الکترونیک آن لاین مدنظر قرار گیرند که بدیهی است این رویکرد راه حلهای بینالمللی هم میطلبد، آن هم راه حلهایی که باید برای ملاحظات بعضاً مهمی که در فوق اشاره شد، پاسخهای متحدالشکلی ارائه دهند. بیتردید تمامی کشورها در نحوة استفاده از فناوری رمزنگاری رویة متحدالشکلی ندارند. به عنوان مثال، در ایالات متحده استفاده از فناوری رمزنگاری پیشرفتة PGP منوط به ارائة کلید رمزگشای آن به پلیس FBI میباشد، در حالی که مجریان قانون اروپایی با محدودیتهای بیشتری مواجهند. همچنین، نگاه آنها به مسأله رعایت حریم خصوصی کاربران شبکهای یا به عبارت بهتر مشتریان بانکی شبکهای یکسان نیست و از همه مهمتر اینکه تمامی کشورها در برخورد با جرایم سازمانیافته به یک اندازه تلاش نمیکنند، تا چه رسد به اینکه تن به وضع یک سری مقررات دهند که تجارت الکترونیک سودآور آنها را با تهدید مواجه میسازد. بنابراین، همان طور که ملاحظه میشود، حل تمامی این معضلات به یک اجماع بینالمللی نیازمند است.
در پایان باید گفت، با وجود تمام نارساییهایی که در باب مبارزه با پولشویی الکترونیکی برشمردیم، از آنجا که از لحاظ ماهیت همانند دیگر سوء استفادههایی است که از فضای تبادل اطلاعات به عمل میآید، میتوان راهکارهایی را که حداقل در راستای پیشگیری وضعی از این جرایم اعمال میشود را در اینجا نیز به کار برد؛ (جلالی فراهانی، 1383: 109). به هر حال، شبکههای اطلاعرسانی رایانهای به عنوان واسط ما با فضای تبادل اطلاعات در این فرایند نقش بسیار مهمی به عهده دارند. به عنوان مثال، چنانچه ارائهدهنده خدمات مرکز دادهای (Data Center) به بانکداری الکترونیک بپردازد، باید آن را موظف کرد علاوه بر مقررات کلی، مقررات خاص مربوط به بانکداری الکترونیک را که مسلماً با نظر مقامات ذیصلاح سیاسی، اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات مقرر شده و شاید در قالب یک قانون خاص هم به تصویب رسیده باشد، به اجرا گذارد.
چنانچه به مسائلی که در فوق بیان شد جامة عمل پوشانیده شود، میتوان ادعا کرد که مبارزه با پولشویی الکترونیکی، حتی از پولشویی سنتی هم آسانتر خواهد بود. چرا که در اینجا لازم نیست پرسنل ارگانهای مختلف از چندین کشور به خدمت گرفته شوند تا در مراحل سهگانة پولشویی سنتی اختلال ایجاد کنند، بلکه با یک هماهنگی بینالمللی و تدوین یک سری برنامههای رایانهای که بر مبنای سیاستگذاریهای اصولی طرحریزی شدهاند، به خوبی میتوان از عهدة پیشگیری از پولشویی الکترونیکی برآمد.
پولشویی در فضای الکترونیکی
انتقال الکترونیکی که به انتقال بی سیم شهرت دارد به بزهکاران سازمان یافته این امکان را میدهد که با بهرهگیری از بانکداری الکترونیکی ، پول های کثیف و عواید مجرمانه را درست همانند پول های ناشی از فعالیت های تجاری مشروع و قانونی ، بیهیچ خطری به حساب های مختلف منتقل کنند . در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات ، محدوده آزاد مالی و تجاری را به صورت مجازی ایجاد کرده است که میتواند فارغ از الزامات قانون گذاری و حسابرسی های مالی به فعالیت خود ادامه دهد .
پولشویی و فرار مالیاتی مهمترین اعمال مجرمانیهای هستند که امروزه در غالب نظام های حقوقی مورد توجه قرار گرفتهاند . این جرایم که توسط سازمان های تبهکار و بازرگانان وجهه قانونی به خود میگیرد ، با هدف کسب سودهای بیشتر در بازارهای رقابتی اتفاق میافتد . این دست فعالیت ها میتواند پارهای بحران های مالی در نظام اقتصادی کشور ایجاد نماید از جمله بحران ناشی چند میلیون دلار عواید ناشی از جرایم سازمان یافته در ژاپن که به بازار مالی این کشور وارد شد و بحران مالی آسیا در سال 1997 را ایجاد نمود .
کشورهایی که از فناوری پیشرفته اطلاعات بهرهمنداند در عوض ظرفیت اندکی برای مبارزه با جرایم مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات دارند ، به بهشتی برای ارتکاب جرایم سازمان یافته از جمله پولشویی تبدیل میشوند . امروزه مقتدرترین نظام مبارزه با پولشویی به آمریکه اختصاص دارد اما با وجود تلاشهای بسیار در جهت مبارزه با این پدیده همچنان این کشور بالاترین رقم پولشویی در جهان را به خود اختصاص داده است .
فضای اینترنتی و شبکه های مجازی با ایجاد محیطی مطمئن برای مجرمان ، ارتکاب پارهای از جرایم را در محیطی مجازی تسهیل میکند و حاشیه امن مناسبی را در اختیار پولشویان قرار داده است .
روش های پولشویی الکترونیکی
در روش اول فرد پولشو با استفاده از فناوری « امضای دیجیتال » و از طریق اینترنت به طور مستقیم با مؤسسه مالی مربوط ارتباط برقرار کرده و بدون حضور فیزیکی در مؤسسه مذکور ، حساب باز میکند و با ارائه هویت ساختگی و بدون آنکه توجه کسی را به خود جلب کند ، مراحل پولشویی را انجام میدهد .
در روش دوم که عمومیت بیشتری دارد ، از ایجاد رابطه مستقیم اجتناب میشود . حوزههای تجاری که عمدتاً تحت تأثیر پولشویی الکترونیک قرار دارند عبارتند از :
بانک های تجاری ، مؤسسات اعتباری ، ادارههای پست ، تجارتهای بین المللی ، کارگزاران سهام ، شرکت های سرمایه گذاری و شرکت های بیمه .
مقایسه پول
3- پولشویی سبب آلودگی مبادلات قانونی خواهد شد ، بدین صورت که اعتماد به بازارها و مبادلات قانونی به دلیل آلودگی ناشی از سطح وسیع اختلاس و کلاهبرداریها مورد تردید قرار خواهد گرفت .<\/h2>
4- از دیگر اثرات منفی پولشویی ، فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور است . بدین صورت که پولهای خلاف برای تطهیر و سرمایه گذاری به کشورهای توسعه یافته غربی منتقل میشوند . <\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
5- تضعیف بخش خصوصی : پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت های غیر قانونی خود ، با استفاده از شرکت های پیشرو ، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط میکنند . از آنجایی که این شرکت ها به وجوه غیر قانونی قابل توجهی دسترسی دارند که به آنها کمک میکند تا محصولات و خدمات خود را با قیمتب کمتر از سطح قیمت بازار ارائه دهند این امر رقابت را برای شرکت های قانونیبسیار مشکل میکند و باعث بیرون رانده شدن توسط شرکت ها و سازمان های مجرم از بازار و تضعیف بخش خصوصی قانونی در اقتصاد میشود .<\/h2>
6- تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی : مؤسسات مالی متکی به عواید حاصل از فعالیت های مجرمانه در مدیریت مناسب دارایی ها ، انجام به موقع تعهدات وعملیات خود با مشکلات و چالش های بیشتری مواجهاند . <\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
7- کاهش کنترل دولت بر سیاست های اقتصادی : در بعضی از کشورهای در حال توسعه این عواید غیر قانونی ممکن است میزان بودجه دولت را تحت تأثیر قرار دهد و درنتیجه کنترل دولت را بر سیاستگذاریهای اقتصادی کاهش دهد . در واقع ، گاهی حجم زیاد دارایی های انباشته شده مبتنی برعواید حاصل از پولشویی ، بازرهای یا حتی اقتصادهای کوچک را در تنگنا قرار میدهد . <\/h2>
مراحل پولشویی <\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
1- سرمایه گذاری: اولین مرحله در چرخه پولشویی ، است . پولشویی تجارتی نقدینگی است که مبالغ عظیمی پول را از فعالیت های غیرقانونی ایجاد میکند . ( برای مثال : خرید و فروش خیابانی مواد مخدر که پرداخت ها به صورت نقد در مبالغ کم صورت میگیرد ) . پول ها وارد سیستم مالی یا اقتصاد خرد شده یا به صورت قاچاق از کشور خارج میشوند . هدف پولشویان ، خارج کردن پول از محل کسب شده است تا بدین وسیله از ردیابی مقامات رسمی دور بماند و درنتیجه آن را به صورت های دیگر همانند چک های مسافرتی ، سفارشات پستی وغیره تبدیل میکنند . لایه بندی کردن : در روند لایه بندی کردن اولین تلاش برای پنهان سازی یا تغییر شغل منبع مالکیت سرمایه ها از طریق ایجاد لایه های پیچیده معاملات مالی میباشد که مانع ردیابی حسابرسی میشود و نوعی بیهویتی ایجاد میکند . هدف لایه بندی ، جدا نمودن پول های غیر قانونی از منبع جرم است که عمداً با ایجاد شبکهای پیچیده از معاملات مالی با قصد پنهان سازی از هر گونه روند حسابرسی همچون منبع و مالکیت وجوه صورت میگیرد . <\/h2>
نمونه بازار این مسئله این است که با جابجایی پول ها به داخا و خارج حساب های بانکی خارج از کشور که متعلق به سهام بینام شرکت های سوری میباشد ، لایه بندی هایی از طریق انتقال سرمایه به طور الکتریکی صورت میگیرد . با این فرض که بیش از 500000 انتقالات الکترونیکی صورت میگیرد و نمایانگر بیش از یک تریلیون دلار انتقال وجوه به طور روزانه از طریق الکترونیکی استکه اغلب آن قانونی است . اطلاعات واضح و کافی در مورد هر یک از انتقالات الکترونیکی مبنی بر اینکه دریابیم پول رد و بدل شده کثیف است یا تمییز وجود ندارد . بنابراین روش عالی برای پولشویان تلقی میگردد که میتوانند پول کثیف خود را جابه جا نمایند . سایر روش هایی که از پولشویان مورد استفاده قرار میگیرد عبارت است از معاملات پیچیده با سهام ، کالا و معاملات کارگزارن بازارهای آتی با فرض حجم خالص معاملات روزانه و میزان بالایی از منابع بینام موجود شانس رد یابی معاملات بسیار ناچیز میباشد . <\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
2- ادغام کردن : آخرین مرحله در چرخه پولشویی ، ادغام کردن است .مرحلهای که پول با سیستم مالی و اقتصادی قانونی ادغام شده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و با تمام دارائیهای دیگر در این سیستم یکسان میشود . پولشویان پول پاک شده را در اقتصاد ادغام نموده و و وانمد مینماید که از راه قانونی به دست آمده است . با انجام این مرحله ، تشخیص قانونی یا غیرقانونی بودن ثروت بسیار مشکل است .<\/h2>
پولشویی جرم سازمان یافته <\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
پولشویی جرمیسازمان یافته و فراملی است که نظام مالی جهان امروز بالاخص کشورهای در حال توسعه را به شکلی گستردهتر با آن مواجهند دچار بحران کرده و سازمان های بین المللی و منطقهای را وادار به ارائه راهکارهای متعدد برایمبارزه و تحدید آن میکند. <\/h2>
درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه ، پول آلوده نام دارند که اگر در حیطه مواد مخدر و فحشا باشد « پول کثیف » ، چنانچه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد « پول سیاه » و هرگاه منشاء درآمد رشوه و فساد مالی باشد « پول خاکستری » نامیده میشود . از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق جرایم با هدف کسب منابع مالی رخ میدهند . <\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
پول های آلوده به دلیل قابل دسترسی بودن منشأ آن از سوی مأمورین امنیتی و پلیس ، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد . لذا رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحل اقدام به پنهان کردن یا تغییر ظاهر منشأ مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود با هدف سهولت در بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی
میکنند ، این فرایند پولشویی نامیده شده است و نتیجه آن قانونی جلوهگر شدن منشأ درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول آلوده است . <\/h2>
<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
<\/h2>
مراحل تحقق پولشویی<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
1- مرحله جای گذاری یا مکان یابی و استقرار placement stage <\/h2>
که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی وتبدیل وجوه نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی ، حوالههای پولی و ... یعنی وجوه کلان از طریق سپردهگذاری در مؤسسات مالی رسمی و غیر رسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به وجوه خرد تبدیل میشود . <\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
2- مرحله پنهان سازی یا لایه چینی layering stage <\/h2>
عبارت است از جداسازی پول آلوده از منشأ خود به منظور مخفی کردن رد ، جلوگیری از تعقیب و امکان بازگرداندن مجدد آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منشأ آن . یکی از روش های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به سایر حساب ها در همان مؤسسه یا مؤسسات دیگر است . <\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
3- مرحله ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن intergration stage <\/h2>
که عبارت است از ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد مؤسسه های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی است . <\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
قالبهای شکل گیری پولشویی<\/h2>
الف – پولشویی درونی : پول آلوده در یک کشور تأیید میشود و پولشویی نیز در همان جا شکل میگیرد . <\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
ب – پولشویی صادر شونده : پول آلوده در یک کشور به دست میآید ولی پولشویی در خارج از کشور محقق میشود .<\/h2>
ج- پولشویی وارد شونده : پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل میشود لیکن پولشویی در داخل کشور شکل میگیرد . <\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
د- پولشویی بیرونی : پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پولشویی نیز در خارج از کشور محقق میشود . پولشویی علاوه بر تأثیرات نامطلوب در ابعاد اجتماعی و اخلاقی جامعه ، آثار و تبعات منفی بسیار گستردهای بر اقتصاد کشورها دارد چرا که به مثابه پلی ، اقتصاد رسمی و قانون کشور را به اقتصاد غیر رسمی و زیر زمینی متصل میکند و باعث تخریب بازار مالی ، از طریق ورود نامعقول حجم بالاینقدینگی و متعاقباً خروج نابهنگام و ناگهانی همین حجم پول به منظور انجام یک معامله مجرمانه میشود . نتیجه این امر تخریب بخش خصوصی از طریق سلب اعتماد صاحبان منابع مالی مشروع ، کاهش سرمایهگذاری ، تأثیر منفی بر نرخ ارز و نهایتاً به هم ریختگی بخش اقتصاد خارجی و عدم تعادل بخش های اقتصاد داخلی است . همچنان که گفتیم پولشویی جرمی سازمان یافته است . <\/h2>
ویژگی این گونه جرایم حداقل سه نفر بودن اعضای آن ، استمرار عملیات مجرمانه در طول زمان و جلب منفعت مالی به عنوان هدف اصلی است . فراملی بودن ، دیگر ویژگی پولشویی است که ارتباط فی ما بین کشورها به صورت گسترده را اجتناب ناپذیرمیکند . <\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
این هر دو خصیصه امکان مبارزه با آن و تعقیب مجرمین را برای دولت ها بسیار سخت و بعضاً ناممکن ساخته و تلاش هایسازمان های بین المللی و منطقهای در تحدید این امر موفقیت چندانی نداشتهاند . سازمان ملل متحد طی کنوانسیون 1988 وین دولت های عضو را ملزم به جرم شناختن پولشویی و تعیین مجازات متناسب با قوانین داخلی کشورها برای پولشویان کرد . <\/h2>
در سال 1989 هفت کشور عمده صنعتی جهان 7G آمریکا ، کانادا ، ژاپن ، انگلیس ،فرانسه ، ایتالیا و آلمان با حاد دانستن پدیده پولشویی سازمان نیروی واکنش سریع عملیات مالی تشکیل دادند و چهل راهکار مشخص برای ممانعت از عملیات پولشویی پیشنهاد کردند که به امضای تمامی اعضاء رسید . عضویت در سازمان موصوف برای تمامی کشورها مجاز است . <\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
کنوانسیون پالرمو مصوب 2000 نیز مبارزه جدی با پولشویی را مورد تأکید قرار داده است. به عقیدهصاحب نظران در کشورهایی که در قبال پولشویی سکوت کیفری اختیار کردهاند ، ارتشا در جامعه رواج دارد و فرهنگ و نظام اداری نسبت به این جرم ناآگاه و غیر حساس است .<\/h2>
از نظر موقعیت جغرافیایی یا سیاسی نیز مستعد ورود و خروج خلافکاران یا ترانزیت مواد مخدر و ... و به اصطلاح بهشت کیفری پولشویی هستند . جمهوری اسلامی ایران به رغم پیوستن به کنوانسیون وین و پالرمو از سال 1370 هنوز موفق به تصویب لایحه پولشویی که پس از پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به هیأت دولت در تاریخ 1/8/67 به مجلس تقدیم شد ، نشده است . <\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
بنابر آخرین اظهارات مخبر کمسیون اقتصادی مجلس سرانجام پس از چندین بار رد و بدل شدن لایحه مذکور در کریدور مجلس و شورای نگهبان ، راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است . اگر چه لایحه موصوف فاقد تمامی ضروریات و دارای اشکالات غیرقابل انکار است لیکن با توجه به وجود قوانین مؤثر همچون اصل 24 قانون اساسی ، قانون مجازات اسلامی مواد 522 و 662 ، قانون مبارزه با مواد مخدر مواد 28 و 30 قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور ، قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشای اختلاس و کلاهبرداری و... امید داریم که سرانجام پس از این وقفه 15 ساله با تصویب و اجرای قاطعانه لایحه پولشویی ایران نیز همراه با سایر ملل گامهایی ارزنده در قطع دست پولشویان و متوقف کردن این جرم ویرانگر بردارد . <\/h2>
روش های متداول پولشویان<\/h2>
میزان پول کثیف در گردش اقتصاد کشور که حدوداً مبلغ 11 میلیارد در سال میباشد مانع بزرگی بر سر راه جهانی شده اقتصاد میباشد . <\/h2>
در حال حاضر بین اقتصاد دادان تقریباً این اجماع وجود دارد که سطح موجود پیشرفت و غنای اقتصای در جهان پیشرفته با کیفیت نهادهای توسعه یافته در اقتصاد کلان برای اجرای سیاست های پولی و مالی کارآمد برخوردارند در حالی که در کشورهای فقیر جهان چنین ضوابطی یا وجود ندارد و یا در مرحله ابتدائی خود هستند . البتهمیتوان استدلال کرد که وجود نهادهای قانونی با کیفیت بالا به همان اندازه که معلول رشد اقتصادی هست علت آن نیز محسوب میشود . اگر رابطهی علیت محسوس شود هنوز با این استدلال هماهنگ است که نهادها تأثیر تعیین کنندهای بر درآمدها دارند . فرضیه هایی که در کارهای تجربی فراوان به اثبات رسیده است . بیگمان جامعهای که قواعد حقوقی در آن نهادینه نشده است و خروج از قانون عرف و نهاد رایج آن است در گام برداشتن به سوی جهانی سازی با مشکلات عدیدهای روبررو است که پولشویی از جمله بزرگتریم این مشکلات است . البته وجود نظام اقتصادی کارا و قوانین حقوقی جهت پیشگیری از وقوع این جرم میتواند در نهادینه ساختن این مهم و قانون گرایی افراد جامعه بسیار مؤثر واقع گردد . <\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
برهم زدن تعادل در بخش خارجی اقتصاد توسط پولشویی<\/h2>
یکی از برنامههای مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به کشورهای دیگر استفاده از کانال واردات و صادرات بررسیهای به عمل آمده نشان میدهد که بخش زیادی از این فعالیت ها مربوط به کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری برای رشد اقتصادی است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده و در نهایت موجب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل میشود . علاوه بر آن درآمد حاصل از ورود این کالاها و فروش آن در داخل صرف سرمایه گذاری و یا خرید کالاها و خدمات داخل نمیشود بلکه برای مقاصد مجرمانه به فعالیتهای غیرقانونی در داخل یا خارج کشور اختصاص مییابد . در بعد صادرات هم اگر فعالیت هایی از جانب آن صورت گیرد اولاً : بیشتر بر کالاهای لوکس و عتیقه متمرکز
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
میشود و ثانیاً درآمدهای حاصل از این نوع صادرات به داخل کشور باز نمیگردد . <\/h2>
نتیجه همه فعلیت ها عدم تعادل در بخش اقتصاد و به دنبال آن بیثباتی در اقتصاد داخلی خواهد بود . شخصی که با استفاده از پدیدهی شوم پولشویی به پول هنگفتی دست یافته حتی اگر این پول را در راه واردات و صادرات به کار نبندد به عبارت دیگر شخص مجرم با پنهان شدن منشأ جرم درآمد نامشروع خود را در چرخه اقتصادی به کار گرفته و سعی در انجام یک فعالیت مفید اقتصادی مینماید در حالی که چه بسا به کار گرفتن سود این پول کثیف در راه جرم اقتصادی دیگری ضربهای دیگر بر بخش های داخلی و بالأخص خاجی اقتصاد وارد کند . <\/h2>
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمانیافته<\/h2>
(The Electronic Communication Privacy Act , 1986) را به تصویب رساند و به موجب آن شنود ارتباطات الکترونیک توسط مجریان قانون را تحت ضوابط بسیار سختی قرار داد .
بسمه تعالی
قال رسولا...(ص): اگر مردم بر دوستی علی(ع) گرد میآمدند خداوند هرگز دوزخ را نمیآفرید.(الفردوسج3ص373)
ضمن تبریک عیدغدیرخم، بسیج مهندسین کازرون در نظر دارد، مسابقه ای فرهنگی با موضوع "خطبه غدیر" برگزار نماید.
علاقمندان می توانند ضمن مطالعه پرسش های این مسابقه، پاسخ سوالات را بصورت پیامک آماده و حداکثر تا تاریخ 5/8/92 به شماره 09172437287روابط عمومی بسیج مهندسین کازرون ارسال نمایند.
به 14 نفر از برگزیدگان نهایی، به نیت چهارده معصوم به قید قرعه، هدایایی به رسم یادبود تقدیم می گردد.
سوالات مسابقه به شرح زیر می باشد:
1- منظور از ثقل اکبر و ثقل اصغر در خطبه غدیریه چیست؟
الف) اهل بیت(علیهمالسلام) – قرآن کریم ب) قرآن کریم – پاکان ازاولاد پیامبراکرم ( ص)
ج) قرآن کریم - نهج البلاغه د) پیامبراکرم (ص) - علی ابن ابیطالب (ع)
2- پیامبر اکرم (ص) نسبت امیرالمؤمنین(ع) را به خود مانند نسبت کدام پیامبران دانستند :
الف) موسی به هارون(علیهما السلام) ب) عیسی به شمعون(علیهما السلام) ج) یوسف به یعقوب(علیهما السلام) د)هارون به موسی(علیهما السلام)
3- پیامبر اکرم(ص) اصحاب صراط مستقیم (سوره حمد) راچه کسانی معرفی کردند؟
الف ) مسلمانان ب ) انسانها ج ) اهل کتاب د ) شیعیان
4- پیامبر اکرم( ص) در خطبه غدیر کدام مسئله را در مورد حکومت حضرت علی(ع) پیشگویی کردند؟
الف) قتل خلیفه سوم ب) جنگ جمل ج) قتل ناکثین، مارقین، قاسطین د) قتل منافقین و کفار
5- پیامبر( ص ) در خطبه غدیر چه عواقبی را متوجه کسانی دانست که امامت حضرتعلی(ع) را قبول نکنند و منکر شوند؟
الف) خداوند توبه آنها را نمی پذیرد. ب) ملعون و مغضوباند وخداوند ایشان را نمی آمرزد.
ج ) تردید آنها برابر با تردید در تمامی محتوای رسالت پیامبر(ص) است. د) همه موارد
6- سوره حمد بر اساس خطبه غدیر در شأن چه کسی نازل شده است ؟
الف) پیامبر(ص) ب)امام علی و فاطمه(علیهما السلام) ج) پیامبر،امام علی و فرزندانش(علیهمالسلام) د) الف و ب
7- نخستین کسانی که موفق به مصافحه و بیعت با حضرت علی(ع) شدند، چه کسانی بودند؟
الف) مهاجران و انصار ب)عثمان و ابوبکر ج) عمر و عثمان د) ابوبکرو عمر
8- چه کسی همانند کفار جاهلیّت است؟
الف) کسی که درخاتم بودن پیامبراکرم(ص) تردید کند. ب) منکر ولایت حضرت علی(ع)
ج)کسی که سخنی ازسخنان پیامبراکرم(ص)را انکار کند. د) موارد الف و ب
9- مؤمن در تعریف پیامبر اکرم(ص) طبق خطبه غدیر کیست؟
الف)آنکه که حلال خدا را حلال و حرام خدا را حرام شمارد. ب) آنکه به خدا، معاد، نبوت و ولایت ایمان داشته باشد.
ج)مؤمن به حضرتعلی(ع) و تصدیق کننده و مطیع فرمان او باشد. د) موارد ب و ج
10- جمله زیر را کامل کنید:
هرکس با حضرتعلی(ع) دشمنی کند، .......... است و هر کس از او پیروی نماید،.... خواهدبود.
الف) تفرقهافکن، منافق، جنگافروز- مؤمن به رستاخیز و دشمن دشمنان خداو رسولش ب) مغضوب - نفرین کننده دشمنان
ج) برادر شیطان – مصداق آیه 82 سوره مبارکه انعام ، ایمنی برای آنها د) الف و ب
11- خداوند در آیه 56 سوره مبارکه زمر حضرتعلی(ع) را چگونه توصیف می کنند؟
الف) امیرالمؤمنین ب) جنبِا... ج) امینا... د) یدا...
12- کدام آیه درخصوص ابلاغ ولایت حضرتعلی(ع) برپیامبر(ص) نازل شد ؟
الف) بقره (186) ب) آل عمران (17) ج) انعام (6) د) مائده (67)
13- ماجرای غدیر خم در چه تاریخی واقع شد ؟
الف) 18ذیالحجّة سال یازدهمهجرت ب) 18ذی الحجّة سال دهمهجرت ج) 18ذی القعدة سال یازدهمهجرت د)18ذی القعدة سال دهمهجرت
14-چرا پیامبراکرم(ص) از خداوند خواست تا او را نسبت به اعلام پیام به مردم معذور بدارد؟
الف) زیادی منافقان،حیله گران گنهکار ب) کمی پرهیزکاران ومکر مسخره کنندگان ج) مشرکین، کفّار د) الف و ب
15- در کدام آیه، مشرکان پیامبر(ص) را اُذن نامیدند و به چه دلیل؟
الف) 61 (توبه) – ملازمت با امیرالمؤمنین(ع) ب) 32 (توبه) – گوش دادن به سخنان فقرا و مردم رنج دیده
ج) 27 (مائده) – اطلاع از اخبار غیبی و اسرار منافقان د) 14(مائده)– محبت وملازمت امیرالمؤمنین(ع) وآگاهی از غیب
16- پیامبراسلام(ص) بالاترین امر به معروف و نهی از منکر را چه چیزی دانستهاند؟
الف) رساندن دین خدا به ا فراد کافر در تمام دنیا ب) تبلغ پیام غدیر درباره اطاعت ونهی ازمخالفت امامان
ج ) تبلیغ پیام قرآن کریم که کتاب خداست در میان خود مسلمانان و اقوام دیگر د ) جهاد با دشمنان اسلام
17- در آیه 85 سوره مبارکه آلعمران آمده است :
الف)دشمنان پیامبر(ص) واهل بیت ایشان(علیهمالسلام) ملعونند.
ب)پاداش محبّین پیامبر(ص) وامیرالمؤمنین(ع) بهشت است .
ج) هر کس غیر از اسلام دینی اختیار کند مؤمن نیست .
د) اعمال دشمنان پیامبر اکرم( ص) و اهل بیت ایشان( علیهم السلام ) تباه خواهد شد.
18- پیامبر اکرم( ص ) مردم را در مورد کدام صفت ابلیس هشدار دادند که عامل تباهی اعمال و و لغزش قدمها می شود ؟
الف) تکبّر ب) غرور و خودپسندی ج) حسادت د) عهد شکنی
19 - در خطبه غدیریه، کدام سوره در شأن حضرت علی( ع) و توصیف دوستداران و دشمنان ایشان نازل شده است ؟
الف) العادیات ب) الفجر ج ) الانسان د) العصر
20- تا سال دهم هجری کدام مسائل اسلام هنوز بطور مفصّل و رسمی به مردم ابلاغ نشده بود؟
الف) حج و خمس ب) زکات وخمس ج) عمره مفرده و تمتع د) حج و ولایت
توجه: شرکت کنندگان در مسابقه باید پاسخ سوالات را در یک جدول به شکل زیر (از چپ به راست)در کنار هم قرار داده و یک عدد 20 رقمی به همراه با نام و نام خانوادگی تشکیل داده و بدون هیچ توضیح اضافه به شماره 09172437287روابط عمومی بسیج مهندسین کازرون ارسال فرمایند.
پس از پایان زمان مسابقه ، برندگان مسابقه از طریق همین وبلاگ اعلام می گردند.
|
آدرس منبع: کتاب الکترونیکی خطبه غدیر
http://nahad.tums.ac.ir/ http://publicrelations.tums.ac.ir
روابط عمومی بسیج مهندسین کازرون
لیست کل یادداشت های این وبلاگ